Улууспутугар хаачыстыбалаах, аныгы үлэ ирдэбилигэр сөптөөх бэлэмнээх анал идэлээх үлэһиттэри үөрэтэн таһаарар соҕотох тэрилтэбит – Суотту сиригэр-уотугар 49-с сылын үлэлии-хамсыы турар Уус Алданнааҕы техникум буолар. Техникум 61 киһилээх кэлэктиибин РФ үөрэҕириитин уонна иитиитин бочуоттаах үлэһитэ Андрей Васильевич Стрекаловскай салайар. Быйылгы үөрэх дьылыгар 26 улуустан 200 оҕо 8 анал идэҕэ уһуйуллар. Үөрэх тэрилтэтэ үөрэнээччилэрин ситиһиитинэн, материальнай-техническэй базаны хаҥатыыга өрөспүүбүлүкэҕэ орто анал үөрэхтээһин тэрилтэлэригэр бастыҥнар кэккэлэригэр сылдьар.
Техникум ситиһиилэрэ:
2018 с. – Техникум оскуола үөрэнээччилэрин идэҕэ туһаайар федеральнай бырайыак олоххо киириитинэн «Инникигэ билиэт» («Билет в будущее») бырайыакка ылсан үлэлиир. Бу чэрчитинэн, аһаҕас уруоктар, маастар-кылаастар, профессиональнай үөрэхтээһиҥҥэ бэлэмниир боруобалыыр уруоктар ыытыллан, Арассыыйа эрэгийиэннэриттэн уонна өрөспүүбүлүкэбититтэн уопсайа 156 оскуола үөрэнээччитэ хабыллан үөрэҕи ааста.
2019 с. – Арассыыйа 100 бастыҥ үөрэхтээһинин тэрилтэтин куонкурсун лауреата;
2021 с. –«Поварское дело» уонна «Сварочные технологии» компетенцияларга эксээмэни тутууга демонстрационнай киин быһыытынан аккредитацияны барыы;
2021 с. – «Демография» национальнай бырайыак чэрчитинэн ыытыллар «Нэһилиэнньэ дьарыктаах буолуутугар үлэлэһии» федеральнай бырайыагы олоххо киллэриигэ, дьон-сэргэ анал үөрэхтээһини уонна эбии үөрэхтээһини ааһалларыгар квалификацияны ылыы иннинээҕи түһүмэҕин кыайыылааҕа.
2021 с. – «Үөрэхтээһин» национальнай бырайыак чэрчитинэн «Эдэр профессионаллар» федеральнай бырайыак олоххо киириитигэр туһаайыллар орто анал үөрэхтээһин хаачыстыбатын үрдэтэн, аныгы үөрэхтээһин ирдэбилигэр сөп түбэһэр материальнай-техническэй баазанан хааччыллыы тэрээһинин эрэгийиэннээҕи этээбигэр кыайыылаах тахсаннар, сыбааркалыыр дьыалаҕа уонна сыбааркалааһын хаачыстыбатын хонтуруоллуур, быһаарар үлэ лабораториятын материальнай баазата хаҥыырыгар федеральнай бүддьүөттэн үбүлэнэр 14 000 000 солкуобай суумалаах Грант хаһаайыттара.
«WorldSkillsRussia» – «Эдэр профессионаллар» чемпионаттарыгар ситиһиилэрэ
2015 сылтан техникум устудьуоннара профессиональнай маастарыстыба WorldSkillsRussia – «Эдэр профессионаллар» чемпионаттарыгар «Кыра кээмэйдээх массыыналары өрөмүөннээһин уонна көрүү-истии», «Сыбааркалыыр технологиялар», «Поварской дьыала», «Кондитерскай дьыала», «Плитканан киэргэтии», «Быыһыыр үлэлэр», «Килиэп буһарыы» компетенцияларга кыттан саҕалаабыттара.
Маныаха устудьуоннар сүүмэрдиир «Эдэр профессионаллар» эрэгийиэннээҕи чемпионааттарыгар 2018 с. «Быыһыыр үлэлэр» компетенцияҕа хамаанданан киирсиигэ II миэстэ (сал. Нь.Нь. Винокурова), 2019 с. эмиэ бу көрүҥҥэ II миэстэни ылары ситиспиттэрэ. 2019 с. – «Повар, кондитер» группа устудьуона Николина Захарова «Кондитерскай дьыала» компетенцияҕа III место (сал. Стрекаловская А.М.). 2021 с. – «Повар, кондитер» группа 1 куурсун устудьуона Айыына Петрова IX аһаҕас эрэгийиэннээҕи чемпионат «Кондитерскай дьыала» компетенциятыгар II м., «Килиэп ас буһарыы» компетенцияҕа «Повар, кондитер» группа 1 куурсун устудьуона Валерия Крылова III м. ылары ситиспиттэрэ.
Үөрэҕи таһынан эбии дьарыктар
2021-2022 үөрэх дьылыгар «Столярнай дьыала», «Үҥкүү», «Вокал» куруһуоктара үлэлииллэр. Маны таһынан, волейбол, баскетбол, мини футбол, национальнай көрүҥнэр, остуол тенниһэ, буокса секциялара итиэннэ Арассыыйа Дьоруойа М.М. Стрекаловскай аатынан «Щит и меч» байыаннай-патриотическай кулууп устудьуоннары чөл олоххо, успуорка уһуйан, эт-хаан өттүнэн бэлэмнээх, дойдуга бэриниилээх ыччат иитиллэн тахсар. Манна 164 устудьуон дьарыктанан, үөрэнээччи уопсай ахсаанын 84,5% хабыллар.
Үгэс буолбут «Техникум Мииһэ уонна Мистерэ», уолаттарга «Үрүҥ уолан», устудьуоннар бэстибээллэрэ «Талааннары көрдүүбүт» тэрээһиннэр тиһигин быспакка ыытыллаллар. Техникум 1993 сыллаах выпускнига «Эр санаа» уордьан кавалера Г.В. Говоров сырдык кэриэһигэр оскуола оҕолоругар уонна техникум устудьуоннарыгар туһуламмыт байыаннай-прикладной аһаҕас турнир ыытыллара эмиэ үтүө үгэскэ кубулуйбута. Улахан болҕомто устудьуоннар бэйэни салайыныыларыгар ууруллар. Бу үлэни 16 киһилээх устудьуоннар сэбиэттэрэ иилээн-саҕалаан ыытар. Мантан сиэттэрэн, устудьуоннар техникум ыытар бары үлэлэригэр биир сүбэнэн кытталлар. Ыытыллар үгүс үлэттэн «Үтүө дьыала марафона» бырайыагы бэлиэтиэххэ сөп. Бу бырайыак чэрчитинэн (сал. З.Д. Иванова), сыллата сэрии, үлэ, тыыл уонна техникумҥа уһун сылларга үлэлээбит, соҕотох олорор бэтэрээннэргэ, элбэх оҕолоох дьиэ кэргэттэргэ көмө оҥороннор, махталынан кынаттаналлар.
Үөрэх хаачыстыбата – материальнай-техническэй бааза сайдыыта
Кылгас кэм иһигэр «Повар, кондитер», «Ыксаллаах быһыыга-майгыга көмүскэл», «Кыра кээмэйдээх массыыналары өрөмүөннээһин уонна көрүү-истии», «Сварщик», «Тутуу, тупсарыы үлэлэрин маастара», «Столяр уонна плотник үлэлэрин маастара» идэни баһылыыр оҕолорго, биллэн турар, хаачыстыбалаах үөрэхтээһин ирдэнэр. Маныаха теория өттүн үөрэтиини таһынан, устудьуон билбитин-көрбүтүн оҥорон көрдөрүөхтээҕэ материальнай-техническэй бааза сайдыытыттан быһаччы тутулуктаах.
«2019 сыл ыам ыйыттан техникум үлэһиттэрин уонна устудьуоннарын күүһүнэн, саҥа, билиҥҥи үөрэхтээһин ирдэбилигэр толору эппиэттиир
сыбааркалыыр мастарыскыай дьиэтэ тутуллан үлэҕэ киирбитэ. Бу анал мастарыскыай тутуутун үбүлээһинэ техникум бүддьүөтү таһынан үбүгэр (араас грааннар, субсидиялар, о.д.а.) тирэҕирбитэ. Онуоха, бэйэ күүһүнэн үөрэх тэрилтэтин баазатыгар пенабетоннары бэлэмнээһинтэн үлэ саҕаламмыта. «Кэлэктиип соло булла да, уоппускатын, өрөбүл, бырааһынньык күннэрин аахсыбакка биир санаанан үлэлээн, баҕа санаабыт олоххо киирбитигэр улахан махталлаахпын. Биллэн турар, үбүлээһин син биир наада. Манна миниистир Михаил Сивцев көмөлөһөн, тутуу түргэнник түмүктэммитэ. Мантан салгыы бу эбийиэкпит көрдөрөр, тургутууну ааһар анал дьиэ буолан, улууспут, өрөспүүбүлүкэбит үгүс үлэһит ыччата түмсэр түһүлгэтэ буолуо диэн эрэнэбит», – диэн техникум дириэктэрэ Андрей Стрекаловскай санаатын үллэстэр.
Мастарыскыайга сыбаарсык идэтин баһылыахтаах оҕолор үөрэнэр кабинеттаахтар. Аҕыс үлэлиир миэстэ оҥоһуллубутугар хас биирдиилэригэр сыбааркалыыр аппарааттаах. Онон үөрэнэргэ, үлэлииргэ табыгастаах, анал киэҥ-куоҥ дьиэлэнэн абыраннылар. Бу сайын бэс ыйыгар «Сыбааркалыыр технологиялар» компетенцияҕа демоэкзамен буолан ааста.
Маны таһынан, ВСР (ВорлдСкиллсРоссия) стандартынан «Столярнай дьыала», «Кыра кээмэйдээх массыыналары өрөмүөннээһин уонна көрүү-истии» компетенцияларга анал былаһааккалары тупсаран, саҥардан тутуу үлэлэрэ ыытыллаллар. Бастакынан, столярнай 5 постаах былаһаакка уотун, ититиитин ситимэ тардыллан, аны саас үлэҕэ киирэрэ күүтүллэр. Онтон саҥа оборудование ылыллан дьиҥ кыаҕынан үлэлээтэҕинэ, сайдыы, үгүс ситиһии кэлиэ турдаҕа.
Бу курдук, педагогтар сыралаах үлэлэрин түмүгэ киэҥ эйгэҕэ тарҕанар, үөрэппит оҕолорун таһыма сайдарыгар дойдуга, өрөспүүбүлүкэҕэ ыытыллар араас хабааннаах куонкурустарга, бэстибээллэргэ, кэмпириэнсийэлэргэ кыттаннар биһирэнэллэр, бэйэ билиитин хаҥатан араас куурустарга үөрэнэллэр. Ол түмүгэр, устудьуоннар хаачыстыбалаах үөрэхтээһини бараннар, ситиһиилээх, бастыҥ үөрэхтээх үтүө-мааны дьон, үлэһиттэр ааттанан үүнэн-сайдан тахсаллар.
Ольга Шепелева
Ылыллыбыт сигэтэ: https://ulus.media/article/33366
