Биһиги саайпытыгар “Сунтаарга дьалхааннаах 90-с сыллар эргилиннилэр дуо?” http://kyym.ru/sonunnar/daj/1093-suntaarga-dalkhaannaakh-90-s-syllar-ergilinniler-duo уонна "Дьон үлэлиир кыаҕыттан ааста" http://kyym.ru/sonunnar/daj/1098-don-leliir-kya-yttan-aasta диэн матырыйааллары таһаарбыта. Онно “Татыйыына” хампаанньа бөлөҕүн үлэһиттэрэ бас билэр паромнарыгар сүгэлээх, быһахтаах бөлөхтөр саба түспүттэрин, “общакка” диэн түһээн көрдүүллэрин, быһата, ааспыт үйэ 90- с сылларын санатар кэм эргиллибитин туһунан үҥсүбүттэрин таһаарбыппыт.
Сунтаар улууһун борокуратуурата “Татыйыына” хампаанньа бөлөҕүн үлэһиттэрэ бэс ыйын 7 күнүгэр “Кыымҥа” буруйу оҥорбут куомуннаах дьон бөлөхтөрө паром сырыытыгар туорайдаспыттарын туһунан ыыппыт аһаҕас суруктарын көрөн баран бэрэбиэркэлээбит уонна манныгы биллэрэр.
Бэс ыйын 1 күнүгэр киэһэ 17 ч. саҕана Сунтаар сэлиэнньэтигэр Бүлүү өрүс кытылыгар Я.С. уонна А. диэн урбаанньыттар тыл-тылларыгар киирсибэккэ боруоктаһан турбуттар. Төрүөтэ — Я.С. урбаанньыт А.-тан сокуоннайа суохтук “өрүс тиксиитигэр турума, паром сырыытын тохтот” диэн түүрэйдэспитэ буолбут. Ону кытары сөпсөспөккө кыыһырсан ылбыттар.
Кыыһырсыы дириҥээн, аны киэһэ өттүгэр сутурук сокуонунан быһаарсарга туруммуттар. "Стрелкаҕа" А. өттүттэн 7 киһи кэлбит, оттон Я.С. 30 киһилээх бөлөҕү хомуйбут. Ол хапсыһыы түмүгэр Я.С. 30 киһилээх бөлөҕө анарааҥҥыларга эт-хаан эчэйиитин таһаарбыт (Дь., П., Д, В. диэн дьон кырбаабыттара биллибит).
Бэс ыйын 2 күнүгэр ИДьМ Сунтаардааҕы салаатыгар А. сайабылыанньа биэрбит. Силиэстийэ иннинээҕи бэрэбиэркэ бу кыргыһыыга саамай актыыбынайдык киирсибит Дь. утары РФ ХК 119 ыст. 1 ч. (өлөрөргө сааныы эбэтэр ыар эчэйиини оҥоруу) уонна 115 ыст. 2 ч. “в”) пуунунан (ол бу ураҕаһы,эчэтэр биридимиэттэри туттан кыра эчэйиини оҥоруу холуобунай дьыалалары көбүппүт.
П. утары полиция үлэһиттэрэ РФ КоАП 1 ч. (административнай кэтэбилгэ сылдьан бэрээдэги тутуспатах) уонна КоАП 6.1.1 (кырбааһын) ыст. боротокуол толорбут. Мөрөбүөй суут быһаарыытынан хас биирдии бэрээдэги кэһиитин иһин 15-тии сууккаҕа хаайыллыбыт.
Д. утары эмиэ КоАП 6.1.1 ыст. административнай дьыала тэриллэн, суут уурааҕынан 100 ч. күһэлэҥ үлэҕэ уураахтаммыт. В.-га эмиэ маннык ыстатыйаннан дьыала тэриллэн, 5 тыһ. солк. ыстырааптаммыт.
Бэс ыйын 21 күнүгэр ИДьМ Сунтаардааҕы отделын Силиэстийэлиир салаатын начаалынньыга, юстиция майора М.С. Терентьев паром тиксиитигэр тахсыбыт айдаанынан сибээстээн, РФ ХК 213 ыст. 2 ч. (күлүгээннээһин, о.э. бөлөҕүнэн киксэн уопсастыбаннай бэрээдэги куруубайдык кэһии) холуобунай дьыаланы көбүппүт. Уорбаланааччылар – Д., П., В., К. Уонна С. Кинилэр билигин силиэстийэ кэмигэр хааллан сыталлар.
Маны таһынан, Сунтаар улууһун борокуратуурата бэс ыйын 22 күнүгэр П., Д. уонна В. утары мөрөбүөй суут КоАП 6.1.1 ыст. сууттаабыт быһаарыытын көтүттэрбит. Тоҕо диэтэххэ, маннык быһаарыы бу уорбаланааччыларга РФ ХК 213 ыст. 2 ч. тэрийэргэ мэһэй буолбут.
Маны таһынан, бэрэбиэркэ кэмигэр биллибитинэн, Бүлүү өрүскэ тахсыбыт бэс ыйын 1 күнүнээҕи иирсээн төрүөтүнэн, урбааньыт А. ыам ыйын 21 күнүгэр куомуннаах дьон бөлөхтөһөн сокуоннайа суохтук харчы кыһайан көрдөөбүттэрэ буолбут.
Бэрэбиэркэ түмүгүнэн, бэс ыйын 26 күнүгэр силиэстийэ уорганнара РФ ХК 163 ыст. 2 ч. “а” п. (бөлөҕүнэн киксэн күһэйии) холуобунай дьыала тэриллибит. Инньэ гынан, уорбаланааччы – Я.С. уо Р.А. суут уураҕынан силиэстийэ кэмигэр хааллыбыттар. Уорбаланааччылар Р.А. уонна Я.С. урбаанньыт Андреевтан “общакка” диэн ый ахсын түһээн харчытын күһэйэн көрдөөбүттэр. “Ону биэрбэт буоллаххына паромҥун тохтот, биһиги син биир ситиһиэхпит” диэн сааммыттар. А.Р. Сунтаар улууһугар өҥнөөх, криминальнай эйгэҕэ киэҥник биллэр, “харалар смотрящайдара”. Оттон С.Я. А-ҕа уонна кини аймахтарыгар А.Р. “өҥүнэн-түүтүнэн” бүөлэнэн тыыныгар турарга сааммыт. А. Онтон сылтаан дьонун эҥин тэскилэппитэ.
Маны таһынан, бу иирсээн кэмигэр полиция үлэһиттэрэ тиийбиттэр уонна биллибэт биричииннэннэн дьыаланы быһаарса сатаабатахтар уонна Сунтаар улууһун ИДьМ оперативнай дьуһуурунайыгар биллэрбэтэхтэр, итиэннэ быһылаан тахсар сириттэн саҥата-иҥэтэ суох баран хаалбыттар! Быһата, улуус “өҥнөөхтөрүн” иирсээннэригэр туорйдаһа сатаабатахтар! Онон сибээстээн, Сунтаар улууһун борокуратуурата улуус ИДьМ начаалынньыгын аатыгар федеральнай сокуон кэһиитэ тахсыбытын суох гынарга модьуйбут.
Биһиги эрэдээксийэбит “Татыйыына” үлэһиттэрин аһаҕас суругун тутан баран, тута СӨ Ис дьыала миниистиригэр, Силиэстийэлиир кэмитиэт салайааччытыгар уонна өрөспүүбүлүкэ борокуруоругар дьыаланы сиэрдээхтик быһаараларыгар уонна тус хонтуруолга ылалларыгар туруорсубуппут. Ол кэннэ, СӨ ИДьМ салалтата быһаарыытынан, Бүлүү бөлөх улууһун силиэдэбэтэллэриттэн анал силиэстийэлиир бөлөх тэриллибит. Итиэннэ “оперативнай арыаллааһыҥҥа” диэн холуобунай ирдэбил Управлениетын үлэһиттэрэ миэстэтигэр тиийэн үлэлээбиттэр.
Эрэдээксийэ бу дьыаланы салгыы кыраҕатык кэтээн көрөр.
Kyym.ru
