Саха сирин биир тумус туттар спортсмена Василий Егоровы уһуннук-киэҥник билиһиннэрэр наадата суох. Кини билигин бэрт кылгас кэмҥэ кэлэ сылдьар. Өрөбүлгэ (ахсынньы 13 күнүгэр) көтөн кэлбитэ, бу нэдиэлэ субуотатыгар төннүөхтээх. Онон бириэмэтэ ыгым. Араас көрсүһүүлэр, тэрилтэлэргэ сылдьыылар... Холобур, иллэрээ күн кинини Майаҕа чиэстээбиттэрэ.
Көтөн кэлбитин сарсыныгар “Якутия” ҮАПХ салалтатын кытта көрсүбүтэ. Бу тэрилтэни кытта Василий Егоров ыкса үлэлэһэр. “Якутия” ҮАПХ быйыл “Үеs” диэн утаҕы киэҥ эйгэҕэ таһаарбыта. Састаабыгар эпсорин (таба муоһуттан ылыллар) баара ыарахан ноҕуруускаҕа сылдьар спортсменнарга туһалаах эбит. Көрсүһүү кэнниттэн чаас аҥаарыттан ордук кэм устата Василий Егоровтыын атах тэпсэн олорон сэһэргэстибит.
– Василий, эн былырыыҥҥы Арассыыйа чөмпүйэнээтигэр иккис буолбутуҥ. Билигин, Олимпиада иннинээҕи дойду сүрүн түһүлгэтигэр: “Хайаан да бастыахтаахпын, “бастакы нүөмэр” буолуохтаахпын”, – диэн сыал-сорук туруоруннаҕыҥ дии?
– Былырыын иккис буолаат да, аҕыйах күн ааһаатын кытта дьарыктаммытынан барбытым. Ити иннигэр ыйааһыммар “бастакы нүөмэр” буоллаҕым дии. Оттон Самара түһүлгэтин кэнниттэн ыытыллар дьарыктарга араспаанньам бастакы устуруокаҕа ыйыллыбата, наар иккиһинэн суруллара. Ол аата “иккис нүөмэринэн” сылдьыбытым.
Онон, биллэн турар, тус тириэньэрим Иннокентьевиһы кытта туруорбут сүрүн сыалбыт – бастакы миэстэ. Иннокентьевич эмискэ олохтон туораабыта олус ыарахан. Кини үөрэтэр-эрчийэр тэрээһиннэргэ, күрэхтэһиилэргэ аттыбар мэлдьи баара. Онон санаабар Иннокентьевич билигин да аттыбар мэлдьи баар курдук.
Ол да буоллар тус тириэньэрим суох буолбута санааҕа олус ыарахан. Онон кини сырдык кэриэһигэр хайаан да кыайыыны ситиһиэхтээхпин диэн дьарыктарга өссө күүскэ үлэлээбитим. Финал иннигэр кини аатын ахтыбыттара дии. Онно үөһэ диэки хайыһан, санаабар халлааны көрбүтүм. Ааппын доргуччу ааттаабыттарыгар тахсан иһэн, аттыбар Иннокентьевич баарын курдук санаабытым.
– Финалга утарылаһааччыҥ – Кырыым эдэр боксуора Ахтем Закиров. Кини быһа барчалаан, тоҕо солоон киирсэр истииллээх. Күһүөрү Ижевскэйгэ эмиэ күөн көрсүбүккүт.
– Оннук, кини наар иннин диэки дьулуруйар, муннукка хаайа сатыыр истииллээх. Закиров финал иннинэ үстэ дуу, түөртэ дуу киирсэн утарылаһааччыларын барытын “тоһуппута”. Тоҕо солоон киирэн муннукка хаайан туран “кырбаабытынан” барара.
Оттон мин “куоһурум” – түргэнник, сылбырҕатык туттуу. Онон уҥуохпунан үрдүкпүн таба туһаныахтаахпын уонна “атахпар үлэлиэхтээхпин” диэн былааннаабыппыт. Ол аата кини истиилигэр бас бэринэн муннукка хааллыбакка, таба охсуулары оҥоруохтаахпын уонна “атаҕым үлэлиэхтээх”. Онон мин Закировы таактыка өттүнэн кыайдым дии саныыбын.
Буоксаҕа сөптөөх таактыка элбэҕи быһаарар. Төһө да эн күүстээх, үчүгэй дьарыктаах, уйулҕа да өттүнэн толору бэлэм буол – сыыһа таактыканы тутуһан хотторуоххун сөп. Онон мин бастакы мүнүүтэттэн саҕалаан биир таактыканы тутуһан киирсибитим туһалаата.
– Закиров анньан киирэр уоҕар төбөтүнэн түһэн – сүүскүн бааһырдыбыта киирсэр тэтимҥэр мэһэйдээбитэ быһыылааҕа.
– Бастакы рауҥҥа моһуогура сылдьыбыппын ким да билбэт. Итини чугас доҕотторбор эрэ кэпсээбитим. Бастакы раунд саҕаланыытыгар Закиров тоҥолохпун саайбыта быһыылааҕа. Илиим ньиэрбэлэрэ утуйан хаалан, сутурукпун да сатаан туппат буолан хаалбыт этим. Ол иһин бастакы рауҥҥа хаҥас илиим үчүгэйдик үлэлээбэтэҕэ. Киирсии бастакы мүнүүтэтиттэн тута быарга саайталыыр санаалааҕым. Хаҥас илиим “утуйан” хаалан ити былааным туолбатаҕа.
Хата, иккис рауҥҥа илиим “утуйбута” ааспыта. Иккис раунд саҕаланыытыгар Закиров төбөтүнэн сүүспүн хайа охсубута. Мин туохха барытыгар бэлэм этим. Маннык таһымнаах күрэхтэһиигэ – баарт эмиэ элбэҕи быһаарар. Сорохтор хаастарын, сүүстэрин хайа оҕустаран баран ыһыллан хаалааччылар. Рингэҕэ итинник күүтүллүбэтэх түгэннэр тахсаллар. Эчэйии да ылыаххын сөп. Ол иһин, хайдах баҕарар түгэҥҥэ туох баар кыаххын, сатабылгын ууран туран – кыайыахтааххын. Эрдэттэн итинник бигэ санаалаах киирбитим көмөлөстө.
– Эн дьарыктанаргар аан дойду чөмпүйэнээттэрин икки төгүллээх үрүҥ көмүс призера (2003, 2007) Геннадий Ковалев көмөлөспүт эбит. Киирсиилэр кэннилэриттэн эйиэхэ быһаара, сүбэлии-амалыы турарын көрдөртөөн аһарбыттара.
– Оннук, Геннадий Геннадиевич көмөлөспүтэ. Кини Кисловодскайга ыытыллыбыт үөрэтэр-эрчийэр тэрээһиҥҥэ сырыттахпына көмөлөһөн саҕалаабыта. Иннокентьевич баарына да кэлэн сүбэ-ама биэрэрэ. Кинилиин мэлдьи кэпсэтэрим. Геннадий Ковалев сүүмэрдэммит хамаанда састаабыгар уонча сыл сылдьыбыт күүстээх спортсмен. Успуорт үтүөлээх маастара. Кини тугу этэрин, сүбэлиирин – болҕойон истэбин, ылынабын. Тиэхиньикэ, таактыка боппуруостарыгар мин эмиэ көрүүлээх буоллаҕым дии. Киниэхэ санааларбын этээччибин. Онон түмүккэ биир санааҕа кэлэбит.
“Закировы кытта хайаан да киирсиэҕиҥ”, – эҥин диэн чопчу утарылаһааччылар истииллэрин учуоттаан дьарыктаммыппыт. Геннадий Геннадиевич чөмпүйэнээт кэмигэр төлөпүөнүнэн сибээстэһэ сылдьыбыта, киирсии кэнниттэн кэлэн сүбэ-ама биэрбитэ. Онон билигин тус тириэньэрдэрим – Геннадий Ковалев уонна бииргэ төрөөбүт убайым Коля. Убайым кыра эрдэхпиттэн дьарыктаабыта, үөрэппитэ-такайбыта. Коля урут да тус тириэньэрим этэ. Онон тириэньэрдэрим – Геннадий Ковалев уонна Николай Егоров. Тандем. Мин да эдэрбин, тириэньэрдэрим да эдэрдэр.
Иннибитигэр элбэх үлэ күүтэр: үөрэтэр-эрчийэр тэрээһиннэр, спарринг-киирсиилэр. Олимпиадаҕа сүүмэрдиир күрэхтэһиилэр муус устарга уонна бэс ыйыгар ыытыллыахтаахтар.
– Муус устар 22-26 күннэригэр Лондоҥҥа былырыын ыытыллан иһэн эмискэ тохтообут сүүмэрдиир күрэхтэһии салгыы ыытыллыахтаах. Онно 52 киилэҕэ Арассыыйа 2019 сыллааҕы чөмпүйүөнэ Расул Салиев иккис эргииргэ кыайтаран туораабыта. Онтон эн быйылгы Арассыыйа чөмпүйэнээтин кыайыылааҕынан буоллуҥ. Аан дойдутааҕы сүүмэрдиир күрэхтэһии бэс ыйыгар Парижка былааннанан турар. Ити түһүлгэҕэ путевкаҕа тиксибэтэх бары кэнтиниэннэр боксуордара кыттар бырааптаахтар. Оччотугар эйигин Парижка ыытыллар күрэхтэһиигэ кыттар диэн быһа-бааччы этиэххэ сөп дуо?
– Суох, ол күрэхтэһиигэ диэри өссө да сыл аҥаара баар. Сүүмэрдэмммит хамаанда сүрүн тириэньэрэ: “Хайаан да Парижка барыаҕыҥ”, – диэбитэ да буоллар олус эрэҥкэдийиэ суохтааххын. Итинниккэ кыратык да буоллар “босхо барыахха” сөп. Ол иһин үчүгэйдик дьарыктаныахха, үөрэтэр-эрчийэр тэрээһиннэри, хонтуруоллуур спарринг-киирсиилэри этэҥҥэ ааһыахха наада. Аан дойдутааҕы сүүмэрдиир күрэхтэһии бэс ыйыгар Парижка ыытыллыахтаах. Онтон биир ыйынан – Олимпиада...
– Кэнники кэмҥэ Арассыыйа буоксаҕа федерацията олус күүскэ үлэлиир. Ол күрэхтэһиилэр тэрээһиннэригэр, бириистэр баһырхайдарыгар да көстөр. Эн этэҕин дии, бу маннык “чөмпүйүөн курун” (пояс чемпиона) аан бастаан ыллым диэн. Ити эмиэ үчүгэй тэрээһин көстүүтэ.
– Федерация генеральнай сэкиритээрэ Умар Кремлёв күүстээх үлэни ыытан кэллэ. Кини бу күннэргэ Буокса аан дойдутааҕы федерациятын (АИБА) бэрэсидьиэнинэн талылынна. Умар Назарович Арассыыйа эрэгийиэннэригэр буокса эриэ-дэхситик сайдарыгар болҕомтотун ууран кэллэ. Ол курдук эрэгийиэннэргэ буокса кииннэрэ (Центры прогресса бокса) тутуллаллар. Эрэгийиэннэргэ баар саалаларга – рингэлэри, “грушалары”, бэрчээккилэри ыыталлар.
Урукку Арассыыйа чөмпүйэнээттэригэр итинник баһырхай бириистэр суохтара. Билигин кыайыылаахтарга 500 000 солкуобайы уонна массыынананы биэрэр буоллулар. Итинник үтүө үгэс 2018 сыллаахтан ыла олохтоммута. Ити сыл дойду федерацията Саха сиригэр 400 000 солкуобайы биэрбитэ. Оттон былырыын – массыынаны уонна 500 000 солкуобайы.
Итини барытын оҕолор да, кинилэр төрөппүттэрэ да көрө-истэ сылдьаллар. Төрөппүттэр: “Оҕобутун ханнык сиэксийэҕэ биэрэбит?” – диэн мунаарар түгэннэрдээхтэр. Кинилэр икки-үс көрүҥ иһигэр талаллар. Буоксанан баай дьон оҕолоро дьарыктамматтар, онон улахан бириистэр дьайыылаах буолуохтарын сөп. Атыннык эттэххэ – эбии стимул, мотивация буолаллар буоллаҕа.
Күрэхтэһии иннигэр миэхэ: “Кыайдахпына бириис биэриэхтэрэ”, – эҥин диэн санаалар киирбэттэр. “Бастакы буолуохтаахпын” эрэ диэн санаалаах киирсэбин. Күн бүгүҥҥэ диэри мин наар буоксанан эрэ олорон кэллим. Буокса – олоҕум, сүрүн дьарыгым, күннээҕи толкуйум. Хас эмэ ыйы быһа төрөппүттэрбин, кэргэммин көрбөккө сылдьабын. Холобур, Саха сириттэн балаҕан ыйын 20 күнүгэр араҕан баран бу саҥа тиийэн кэллим. Ону да нэдиэлэ эрэ курдук сылдьыахтаахпын. Буокса буоксанан, дьарык дьарыгынан, ол гынан баран син биир дьоҥҥор көмөлөһүөххүн наада. Материальнай көмө, өйөбүл син биир баар буолуохтаах. Онон буокса федерацията өйөбүл, көмө буолара үөрүүлээх.
– Кылгас да кэмҥэ сынньанан бараргар элбэх дьону кытта көрсөҕүн, тэрилтэлэргэ сылдьаҕын, социальнай ситимнэр нөҥүө быһа биэриилэргэ тахсаҕын, суруналыыстарга интервью биэрэҕин...
– Арассыыйа чөмпүйэнээтэ ахсынньы 5 күнүгэр түмүктэммитэ. Ол кэнниттэн биир нэдиэлэ Санкт-Петербург куоракка сынньаммытым. Күүрээннээх күрэхтэһии кэнниттэн ити курдук сынньана түһэр наада. 19-с чыыһылаҕа Москубаҕа көтөбүн, быраастар доруобуйабыт туругун бэрэбиэркэлиэхтээхтэр.
Бэҕэһээ (өрөбүлгэ, ахсынньы 13 күнүгэр) Дьокуускайга көтөн кэлбитим. Билигин бу “Якутия” ҮАПХҕа көрсүһүүгэ олоробун. Сарсын Майаҕа дьону кытта көрсүһүү тэриллиэхтээх. Мин маннык тэрээһиннэргэ сылдьарбыттан, дьону кытта көрсөрбүттэн астынабын. Сарсыардатттан киэһээҥҥэ дылы араас дьону кытта көрсөрүм, араас тэрилтэлэргэ сылдьарым олус интэриэһинэй. Өр кэлбэккэ сылдьан баран дьоммун-сэргэбин кытта көрсүөхтээхпин. Пандемия кэмэ бүрүүкээн турарын өйдүүбүн. Мэлдьи мааскалаах, бэрчээккилээх сылдьабын.
– Кулун тутартан саҕалаан хааччахтааһыннар араас түһүмэхтэригэр олорон кэллибит. Ити кэмҥэ эн хайдах дьарыктанныҥ? Атын спортсменнарга, успуорду таптааччыларга сүбэ-ама да курдук буолуо этэ.
– Кулун тутарга Финляндия киин куората Хельсинкигэ ыытыллыбыт “Gee Bee” диэн ааттаах аан дойдутааҕы турнирга бастаабытым. Финляндияттан кэлбиппитигэр – “хаайан” кэбиспиттэрэ.
Хааччахтааһын бастакы күннэрэ олус ыараханнык ааспыттара. Кэргэмминээн олорбуппут. Мин бэйэм, этэргэ дылы, биир сиргэ таба олорбот киһибин. Наар хамсыы-имсии, сүүрэ-көтө сылдьыахпын, эрчиллиэхпин наада. Ол иһин бастакы күннэргэ олус ыарахан этэ. Ханна эрэ барыахпын-кэлиэхпин баҕарарым. Ол эрээри хааччахтааһын кэмигэр туох да үлэлээбэтэҕэ. Ыарыыга сутуллуом диэн дьаархана саныырым, ол иһин дьиэбэр олорбутум.
Аны успуорт саалалара эмиэ хатыылаахтар. Ол иһин дьиэбэр күҥҥэ иккитэ (сарсыарда, киэһэ) дьарыктаммытым. Дьиэм анныгар гараастаахпын. Ону спорт саалата оҥостубутум. Чопчулаатахха – дьарыктанар усулуобуйа тэриллибитэ, “груша” ыйаммыта. Итинник усулуобуйаҕа түөрт ый дьарыктаммытым. Иннокентьевич уонна убайым Коля кэлэллэрэ. “Лаапаҕа”, “снарядка” үлэлиирбит.
Итини таһынан, тэйиччиттэн сылдьан да буоллар – үөрэхпинэн дьарыктаммытым. Билигин Чурапчы успуорка институтугар үөрэнэ сылдьабын. Аны быйыл Агротехнологическай университекка (уруккута ДьТХА) үөрэнэ киирбитим.
Ити кэмҥэ Иннокентьевич миэхэ: “Пандемия кэмигэр үчүгэйдик дьарыктаммыттар – Арассыыйа Куубагар уонна чөмпүйэнээтигэр үчүгэйдик киирсиэхтэрэ”, – диэбитэ. Бэйэм да үчүгэйдик дьарыктанарга улахан баҕалааҕым. Киһи икки-үс да кыбадыраат миэтэрэ иһигэр дьарыктаныан сөп. Саамай сүрүнэ – баҕалаах уонна чопчу сыаллаах-соруктаах буолуохха наада. Оччоҕо араас мэһэйдэргэ болоҕомтоҕун уурбаккын. Мэһэйдэр хаһан баҕарар бааллар. Сыал-сорук туруорунан баран, ону ситиһэргэ туох баар кыаххын ууруоххун наада.
Онон буоксаны таптыыр уонна мотивациялаах буоламмын үчүгэйдик дьарыктаммытым. Уонна дьиэбэр бэйэбиттэн кыаллары барытын оҥорбут, үчүгэйдик дьарыктаммыт буолан үчүгэйдик сынньанарым. Нууччалыы эттэххэ: “С чувством выполненного долга”.
– Артур Иннокентьевич аатын үйэтитиигэ кэккэ дьаһаллар ылылыннылар. Холобур, буокса оскуолатыгар кини аатын иҥэрбиттэрэ.
– Буокса оскуолатыгар кини аатын иҥэрбиттэриттэн олус үөрэбин. Мин аан дойду таһымыгар үчүгэйдик күрэхтэһэн – Иннокентьевич аатын толору ааттатыахпын баҕарабын. Кини былааннарын мин толоруохтаахпын. Артур Иннокентьевич Саха сирин успуордугар элбэҕи оҥорбут киһи. Онон кинини мэлдьи киэн тутта ааттыы сылдьыахпытын, умнумуохпутун наада. Кини үөрэнээччилэрэ Олимпиада, аан дойду уонна Европа чөмпүйэнээттэрин мэтээллэрин ситиспиттэрэ.
– Тоҕо чуолаан буоксаны талбыккыный? Успуорка бастакы хардыыларгын ахтан-санаан ааһыахха эрэ.
– Спортивнай дьиэ кэргэҥҥэ төрөөбүтүм: ийэм – волейбол оонньооччута, аҕам – хайыһардьыт. Ийэм ыһыахха сүүрэн мүһэ бирииһинэн наҕараадаланарын өйдүүбүн. Төрөппүттэрим успуорду таптыыр дьон буолан сөптөөх иитиини, хайысханы биэрдэхтэрэ дии. Алын кылаастарга үөрэнэр кэммэр аҕам тэлэбиисэринэн профессионал-боксуордар киирсиилэрин сөбүлээн көрөрө. Уонна убайым Коля – боксуор. Буоксанан дьарыктанан саҕалыырбар – кини Олимпийскай эрэллэр училищеларыгар үөрэнэрэ.
Онон успуорду олоҕум аргыһа оҥостубуппар төрөппүттэрим оруоллара улахан. Кинилэртэн: “Көрүҥҥэр бэриниилээх буолуохтааххын, туруоруммут сыалгын-соруккун толоруохтааххын”, – диэн өйдөбүллэри кыра эрдэхпиттэн истэн улааппытым. Кыра эрдэхпинэ төрөппүттэрим тугу да мээнэ атыылаһан биэрбэттэр этэ. 2007 сыллаахха этэ дуу? Төрөппүттэрбэр: “Миэхэ, баһаалыста, бэлэсипиэт ылан биэрэҕит дуо?” – диэбиппин өйдүүбүн. “Үөрэххэр “хорошист” буоллаххына – ылан биэриэхпит”, – диэбиттэрэ. Оччолорго сэттис кылааска үөрэнэрим.
Ити кыһын Майаҕа – тириэньэрим Афанасий Федорович Петров бирииһигэр күрэхтэһии ыытыллыбыта. Онно бастаабыппар – миэхэ “велик” биэрбиттэрэ. “Буоксалаһан тугу эрэ сүүйүөхпүн сөп эбит”, – диэн санаабыппын өйдүүбүн. “Великпын” дьиэбэр аҕалан хоспор туруоран кэбиспитим. “Хаһан халлаан сылыйар, хаһан саас буолар”, – дии-дии “великпын” күн аайы имэрийэрим-томоруйарым.
– Василий, бастакы тириэньэрдэриҥ кимнээҕий?
– Бастакы тириэньэрим – Афанасий Федорович Петров. Кини миэхэ элбэҕи биэрбитэ. Афанасий Петровичка 2006 сылтан дьарыктанан саҕалаабытым. Миэхэ оҕотугар курдук сыһыаннаһара. Холобур, уҥа илиибинэн “боковойум” миэхэ үчүгэйдик табыллар. “Атаҕым үлэтин” эмиэ кини туруорбута. Афанасий Федоровичка махталым муҥура суох.
Уонна, оттон, убайым Коля Олимпийскай эрэллэр училищеларыгар (ОЭУ) үөрэнэрэ. Коля дьиэтигэр кэллэҕинэ – мин “лаапаҕа” үлэлиирим. Кини 2009-2010 сылларга тириэньэр этэ. Онон убайым эмиэ миэхэ тириэньэрдээбит, кырабыттан дьарыктаабыт киһибинэн буолар.
Онус кылааска мин эмиэ ОЭУ үөрэнээччитэ буолбутум. Онно миигин Александр Григорьевич Петров дьарыктаабыта.
– Уһун үөрэтэр-эрчийэр тэрээһиннэр кэмнэригэр иллэҥ кэмҥин хайдах атаараҕын?
– Итинник тэрээһиннэргэ сылдьан мин мэлдьи кинигэ ааҕабын. Мэлдьи буокса да буокса буоллаҕына ханнык баҕарар киһи сылайар буоллаҕа. Онон сарсыардааҥы дьарык кэнниттэн уонна киэһэ кинигэ ааҕааччыбын. Мин биир үксүн киһини үөрэтэр кинигэлэри ааҕарбын сөбүлүүбүн.
Дьиэбэр кэллэхпинэ сөбүлүү көрбүт кинигэлэрбин атыылаһааччыбын. Эбэтэр “ЛитРес” диэн сыһыарыы көмөтүнэн электроннай кинигэлэри төлөпүөммэр хачайдыыбын. Уонна тоҕоостоох түгэн көһүннэҕинэ киинэҕэ сылдьарбын сөбүлүүбүн.
Москубаҕа эҥин сырыттахпына тыйаатырдарга сылдьааччыбын. Оттон Дьокуускайга Саха тыйаатырыгар мэлдьи сылдьабын. Билигин пандемиянан сибээстээн үлэлээбэккэ турар. Тыйаатырдарга, киинэҕэ сылдьарбыттан олус астынабын, дуоһуйабын. Сүүмэрдэммит хамаанда уолаттарын кытта кафеларга аһааччыбыт. Наар остолобуойга аһыыр дьон буоллахпыт, онон ити эмиэ туһугар сынньалаҥ, аралдьыйыы.
Үөрэтэр-эрчийэр тэрээһиннэр түһүмэхтэрэ утуу-субуу ыытыллааччылар. Ити түһүмэхтэр ыккардыларыгар биир-икки нэдиэлэлээх сынньалаҥ бэриллээччи. Онно Дьокуускайга кэлэ сатаабаппын. Москубаҕа эбэтэр атын да куоракка хаалабын. Кэргэним кэлээччи.
Бириэмэ олус түргэнник ааһар. Улахан успуорка сылдьарыҥ бэрт кылгас кэм буоллаҕа. Былырыын Арассыыйа чөмпүйэнээтигэр иккис буолбутум, быйыл бастаатым. Дойду сүүмэрдэммит хамаандатын састаабыгар бэҕэһээ эрэ киирбит курдук этим. Билигин хамаандаҕа аҕа саастаахтартан биирдэстэрэбин. Онон бириэмэ ааһара олус түргэн.
Сүүмэрдэммит хамаандаҕа чугас табаарыстарым – Глеб Бакши, Ваня Верясов, Ярослав Дороничев, Андрей Замковой... Глеб Бакшины кытта 2018 сылтан биир хоско түһээччибит.
– Георгий Балакшин XXI үйэ бастакы уонча сылларыгар сүүмэрдэммит хамаанда састаабыгар сылдьыбыта, оттон билигин – эн. Ыйааһыннаргыт араа-бараа, тус тириэньэргит эмиэ биир – Артур Иннокентьевич. Георгий Балакшин эйиэхэ сүбэ-ама биэрэрэ буолуо?
– Мин улахан успуорка бастакы хардыыларым саҕана – кини успуорт салайааччытын быһыытынан үлэлээн барбыта. Георгий Русланович боксуор олоҕун этинэн-хаанынан билэр буолан сүбэ-ама биэрээччи, күрэхтэһии кэмигэр көмөлөһөөччү. Төлөпүөнүнэн да, социальнай ситимнэр нөҥүө да мэлдьи сибээстэһэ сылдьабыт. Итинник дьон баалларыттан киһи үөрэр эрэ. Мэтээлбин, “чөмпүйүөн курун” кини үөрүүлээх быһыыга-майгыга туттарбыта, бастакынан эҕэрдэлээбитэ.
– Саха сирин боксуордара Арассыыйа Куубагар уонна чөмпүйэнээтигэр ситиһиилээхтик кытыннылар.
– Оннук, уолаттар эбиллибиттэр. Саамай сүрүнэ – харахтара уоттаах. Арассыыйа чөмпүйэнээтигэр чахчы үчүгэй киирсиилэри көрдөрдүлэр. Мин кырата биир мэтээл кэлэрэ буолуо дии санаабытым. Кыра тиийбэтэ. Маастарыстыбаларын өссө сайыннарыахтарын, элбэхтик аан дойду таһымнаах турнирдарга кыттыахтарын наада. Уонна элбэхтик үөрэтэр-эрчийэр тэрээһиннэргэ сылдьыахтаахтар. Уолаттар эдэрдэр, онон инникитин үчүгэй түмүктэри көрдөрүөхтэрэ.
– Эн кэнники наар 52 киилэҕэ (Олимпиада бырагырааматыгар баар ыйааһын) көһөн күрэхтэһиилэргэ кыттаҕын. Ити көһүү ыарахаттардаах буолуо?
– Бастаан ыйааһыным кыра этэ. Ол эрээри нууччалыы эттэххэ: “Все что делается – к лучшему”. 2021 сылга диэри 49 киилэҕэ күрэхтэһэрим ыарахаттардаах буолуо этэ.
Былырыын “физикам” тиийбэтэ дьарыктарга да, күрэхтэһиилэргэ да биллэрэ. Пандемия кэмигэр күүскэ хачайдаммытым, түргэн хаачыстыбабын сүтэрбэт туһугар илиибин инним диэки быраҕа-быраҕа. Онон орто ыйааһыным 55-56 буолла. Ол аата ыйааһын категориятыгар лоп курдук эппиэттэһэбин. Спарринг-киирсиилэргэ наар күүс өттүнэн төһө эбиллибиппин билэ сатыырым. Онон күүскэ биэртэлээһиннэрдээх спарриннар ааспыттара. Билигин да итинник хабааннаах үлэ барыаҕа.
– Василий, кэпсэтиибит түмүгэр тугу этиэҥ этэй?
– Түгэнинэн туһанан тус тириэньэрдэрбэр – Геннадий Геннадиевич Ковалевка, Николай Михайлович Егоровка, бэйэм дьиэ кэргэммэр, СӨ Ил Дархана Айсен Сергеевич Николаевка, Саха сирин буоксаҕа федерациятыгар, СӨ Успуорка киинин салалтатыгар, СӨ успуорка министиэристибэтигэр, Мэҥэ Хаҥалас улууһун дьаһалтатыгар, Чурапчы успуорка институтугар уонна миигин өйүүр дьоҥҥо барыларыгар барҕа махталбын тиэрдэбин! Барыгытыгар дьолу-соргуну, кытаанах доруобуйаны!
– Сэргэх кэпсээниҥ иһин махтал! “Кыым” ааҕааччыларын аатыттан инникитин өссө да ситиһиилэри баҕарабыт!
Федор РАХЛЕЕВ.
