Күн бүгүн биир даҕаны бырамыысыланнай хампаанньа социальнай уонна аһымал хамсааһына суох үлэлиир кыаҕа суох. АЛРОСА хампаанньа барыһын үс бырыһыанын үтүө дьыалаҕа ыытар буолбута номнуо 20 сыл буолла. Өскөтүн улахан бырайыактар тустарынан дьон үксэ билэр буоллаҕына, үгүс социальнай хайысхалаах үлэ-хамнас, хомойуох иһин, биллибэккэ хаалар. Онон сибээстээн, аҕыйах хонуктааҕыта АЛРОСА ити тиэмэҕэ аналлаах интэриниэт-порталы үлэлэттэ. Ол туһунан “Якутияҕа” сиһилии хампаанньа генеральнай дириэктэрин солбуйааччы Алексей Дьячковскай кэпсээтэ.
Чопчу дьыала туһунан
-- Алексей Прокопьевич, бу күннэргэ АЛРОСА социальнай көҕүлээһиннэргэ уонна хампаанньа Саха сиригэр, атын даҕаны үлэлиир эрэгийиэннэригэр угар инвестицияларыгар аналлаахcare.alrosa.ru интэриниэт-порталы үлэлэппитин туһунан кэпсээбиттэрэ. Интэриниэт-бырайыак туох соруктааҕый? Кини соруга аҥаардас хампаанньа үлэтин сырдатыы дуо?
-- Кэлиҥҥи ыйдарга хааччахтыыр эрэсиим олохтонон, олохпут тосту уларыйда. Ыарыы тарҕамматын туһугар дьону кытта сирэй көрсөн кэпсэтэрбит аҕыйаата. Ону таһынан биһиги кэлиҥҥи кэтээн көрүүбүтүнэн, итиэннэ хаһаайыстыбаннай актыып 2020 с. кулун тутардааҕы мунньаҕар этиллибитинэн, эбиитинүлэбитин-хамнаспытын сырдатар сиһилии информация суоҕун туһунан кириитикэ киирэн, дьону кытта ситимнэһэр саҥа ханааллары тобуллубут.
Мин үлэм чэрчитинэн нэһилиэнньэни кытта үгүстүк кэпсэтэбит, элбэхтик айанныыбыт. Онно сылдьан иһиттэххэ-көрдөххө, дьон-сэргэ АЛРОСА кинилэргэ анаан чопчу тугу туппутун-оҥорбутун туһунан аанньа билбэт эбит. Оттон ол туһунан кэпсээн бардахха, быһаардахха, үгүс боппуруос-ыйытыы өйдөнөр буолар. Бу бырайыак оннук үөскээбитэ.
Кини сүрүн соруга аҥаардас информацияны эрэ тиэрдии буолбатах. Бу интэриниэт-портал биһиги үлэбитин-хамнаспытын сэргиир, билиэн-көрүөн баҕалаах дьону кытта сибээһи олохтуур үстүрүмүөн. Порталга хампаанньа социальнай, аһымал, экологическай бырайыактарын сырдатар матырыйааллар киирдилэр, дьону кытта хардарыта сибээстэһэрситим тэрилиннэ.
Манна хампаанньа олохтоох былаастары кытта олоххо киллэрэр социальнай көҕүлээһиннэрин туһунан судаарыстыбаннай уонна эрэгийиэннээҕи былаас уорганнарын кытта быһаарсыахха, кэпсэтиэххэ сөп.
Саайт үлэҕэ киирэр күнүгэр АЛРОСА генеральнай дириэктэрэ Сергей Иванов саайт үлэтин хайысхатын туһунан маннык эппитэ: “Бу порталы тэрийэрбит саҕана биһиги хас даҕаны соругу туруорбуппут. Бастакыта –алмаас харчытынан уонна хампаанньа онно эппиэттээх сыһыанын түмүгэр тутуллубут, тутулла турар социальнай эбийиэктэр, олоххо киирэр көҕүлээһиннэр, чопчу дьыалалар тустарынан уопсастыбаннаска кэпсэниллиэхтээх.
Тымныы, эргэ, былыргы мас оскуолалар-уһуйааннар, оҕо сынньанар сирдэрин оннугар тутуллубут аныгы оскуолар уонна балыыһалар – хас биирдии дьон туһугар оҥоһуллар бырайыак – үөрүү төрүөтэ.
Иккис өттүнэн, саайт дьону социальнай инфраструктура тиэмэтигэр сыһыарар, онно көхтөөхтүк кыттарга ыҥырар соруктаах. Хас биирдиисаайка тахсыбыт бырайыак анныгар тус эппиэттээх дьон төлөпүөннэрин нүөмэрэ, почталарын аадырыһа суруллар, үлэ-хамнас туһунан отчуот киирэр. Ол аата интэриэстээх киһи эбийиэк туохха анаан тутулларын, хаһан олоххо киирэрин туһунан, о.д.а. долгутар боппуруостары ыйытыан сөп. Баҕар ким эрэ социальнай эбийиэктэр үлэлэрин тупсарар туһунан этии даҕаны киллэриэн сөп.
-- Күн бүгүн саайка 70 социальнай бырайыагы сырдатар матырыйаал тахсан турар. Саайт салгыы хайдах сайыдыай, өссө ханнык салаалардаах буолуой?
-- Өтөр саайка атын даҕаны көҕүлээһиннэр тустарынан информация баар буолуо. Тоҕо диэтэххэ, хампаанньа сыл аайы 500-тэн тахсалыы араас бырайыагы олоххо киллэрэр. Хас биирдии бырайыак сирэйигэр кини олоххо киириитин, ымпыгын-чымпыгын, отчуотун сырдатар иһитиннэрии баар. Ону сэргэ бырайыак туһунан сиһилии билсэргэ анаан сибээстэһэр нүөмэрдэр-аадырыстар бааллар. Биллэн турар, итини таһынан саайка хампаанньа социальнай уонна экэнэмиичэскэй сонуннара тахсаллар.
Көҕүлээһиннэр уонна инвестициялар
-- Социальнай көҕүлээһиҥҥэ уонна инвестицияҕа туох үлэ-хамнас ыытылларый?
-- АЛРОСА социальнай хайысхаҕа сыллата кырата суох үһү-аһы инвестициялыыр. Ол иһигэр социальнай эбийиэктэри тутууга (СӨ Үүнэр көлүөнэтин пуондатыгар көрүллэр харчы), эрэгийиэн сайдыытын бырагыраамаларыгар (социальнай эбийиэктэри, инфраструктураны тутууга, тупсарыыга), социальнай инфраструктура эбийиэктэрин көрүүгэ-харайыыга, социальнай бырагыраамаларга (култуура уонна успуорт, доруобуйа харыстабыла, үөрэҕирии, о.д.а.), биирдиилээн тэрилтэлэргэ уонна дьоҥҥо тус (аһымал) көмө.
PwC хампаанньа (PricewaterhouseCoopers – консалтинг уонна аудит өҥөтүн оҥорор норуоттар икки ардыларынааҕы хампаанньалар бөлөхөтөрө) 2019 сыллаахха чинчийбитинэн, АЛРОСА саамай элбэх социальнай инвестицияны оҥорор бырамыысыланнай тэрилтэ буолбута. Биһиги хампаанньабыт сыл аайы дохуотун үс бырыһыанан онно аныыр.
Холобур, 2019 сыллаахха хампаанньа социальнай инвестицияҕа 12 млрд солк. көрбүтэ. Ол иһигэр биэнсийэ төлөбүрүгэр, эрэгийиэн сайдыытын бырагыраамаларыгар, хампаанньа бэйэтин үлэһиттэригэр уонна кинилэр дьиэ кэргэннэригэр аналлаах корпоративнай социальнай бырагыраамаларга.
Экология тэрээһинигэр 7 млрд тахса солкуобай ороскуоттаммыта. Өрөспүүбүлүкэ араас таһымнаах бүддьүөтүгэр нолуок уонна дивиденд быһыытынан 65 млрд солкуобай барбыта. Итини таһынан, АЛРОСА Арассыыйа Тыытыллыбатах айылҕа аан дойдутааҕы пуондатын (WWF) уонна РФ Айылҕа харыстабылыгар министиэристибэтин ПРООН/ГЭФ бырайыактарын көҕүлээһиннэринэн оҥоһуллубут сир баайын хостуур саамай эппиэтинэстээх тэрилтэлэр эриэйтиннэригэр “10 бастыҥ” иһигэр киирбитэ. 2019 сыллаахха хампаанньа үлэлиир эрэгийиэннэрин(Community Stewardship) олохтоохторугар анаан олоххо киллэрбит социальнай бырайыактарын иһин Diamond Empowerment Fund (DEF) бириэмийэни ылбыта.
Социальнай наадыйыы
-- Хампаанньа кэлиҥҥи кэмҥэ олоххо киллэрбит социальнай бырайыактарын туһунан кэпсээ эрэ.
-- АЛРОСА алмааһы хостуур бырамыысыланнай хампаанньа буоларын быһыытынан, бэйэтэ балыыһалары тутар эбэтэр педогогтары бэлэмниир кыаҕа суох. Ол сыыһа даҕаны диэххэ сөп. Тоҕо диэтэххэ, итинник бырайыактарынан кыһалҕаны, наадыйыыны иһиттэн билэр профессионаллар дьарыктаныахтаахтар. Ол иһин биһиги хампаанньабыт үрдүк хамнастаах үлэ миэстэтин тэрийэр, ону таһынан Саха сирин социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыытыгар алмаас хостооһунуттан киирбит харчыны ыытар.
-- Кэлиҥҥи уон сылга АЛРОСА Саха сирин экэниэмиэкэтигэр 864 млрд кэриҥэ солкуобайы көрдө.
-- Хампаанньа Мииринэй куоракка регистрациялаах буолан, нолуогун барытын кэриэтэ Саха сиригэр төлүүр. Өрөспүүбүлүкэ уонна кини аҕыс улууһа АЛРОСА 33 % аахсыйаларын бас билэллэр, сыллата өлүүлэрин дивиденин ылаллар. Оттон ол үбү хайдах, ханна туттары өрөспүүбүлүкэ уонна улуустар былаастара бэйэлэрэ быһаараллар. Ол гынан баран биһиги билэбит, ити харчы, бастатан туран, бүддьүөт үлэһиттэрин (быраастар, учууталлар, баспытааталлар) хамнаһа буолар, тупсарыныыга, инфраструктураны тутууга туттуллар. Уон сыл иһигэр ити төлөбүр уопсайа 464 млрд солк. тэҥнэстэ.
Социальнай инвестиция – АЛРОСА социальнай бырайыактары олоххо киллэриигэ анаан тус бэйэтэ, үтүө баҕатынан көрөр үбэ-аһа. Ол харчы оробуочайдарга уонна кинилэр дьиэ кэргэннэригэр анаан оҥоһуллубут корпоративнай социальнай бырагыраамаларга, биирдиилээн улуустар уонна куораттар кэккэ кыһалҕаларын быһаарыыга, о.д.а. туттуллар. Кэлиҥҥи уон сылга хампаанньа барыта 98 млрд солк. социальнай инвестицияны оҥордо.
Эппиэтинэс уонна хардары сибээс
-- Социальнай инвестиция ситимигэр биир улахан миэстэни СӨ Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондата ылар.
-- Пуонда 1993 сыллаахха тэриллибитэ. Кини Саха сиригэр үлэлиир сир баайын хостуур тэрилтэлэртэн киирэр сиэртибэ харчыны социальнай инфраструктураны тэрийиигэ ыытар, ол барыта үүнэр ыччат туһугар оҥоһуллар.
Ол курдук, 1993 сылтан 2018 сылга диэри пуонда үбүнэн-аһынан 102 эбийиэк тутулунна, сороҕо сөргүтүлүннэ. Ол иһигэр 37 үөрэх, 15 – успуорт, 8 – доруобуйа харыстабылын, 17 – култуура эбийиэгэ.
АЛРОСА Үүнэр көлүөнэ пуондатын саамай улахан “дуонара” буолар. Ааспыт сэттэ сыл иһигэр хампаанньа пуондаҕа 7 млрд солкуобайы сиэртибэлээтэ.
АЛРОСа социальнай эппиэтинэһин туһунан кэпсэтии туспа улахан ыстатыйаны эрэйэр тиэмэ. Бу уонунан сыллар усталарыгар сөҕүмэр үлэ оҥоһулунна. Ол иһин хампаанньа http://care.alrosa.ru/ саайт нөҥүө ити туһунан суруналыыстартыын да, биирдиилээн дьоннуун да кэпсэтэргэ бэлэм.