Хой

хой

Күүскэ үлэлиэххэ, эбии дохуоттанар туһугар элбэхтик хамнаныахха наада. Харчыга кыһарыйтарыы буолбут. Ол эрээри сотору кэминэн атыыга-эргиэҥҥэ улахан ситиһии күүтэр. Бу нэдиэлэ доруобуйа туругун бэрэбиэркэлэнэргэ үчүгэй. Тапталлааххын кытта сыһыаҥҥар болҕомтолоох буол. Кини кыһалҕатын ситэ эппэккэ сылдьар, онон аһаҕастык кэпсэтэр наада. Онно эбии өссө чугас дьонуҥ, доҕотторуҥ эн сүбэҕэр-амаҕар наадыйыахтара.

Оҕус

о5ус

Куһаҕан санааны бэйэҕэр тутума. Туохтан эрэ санааргыы, мунаахсыйа сылдьар курдуккун. Санааҕын чугас дьоҥҥор кэпсээ, туохтан долгуйаргын эт. Бу күннэри чуҥкук соҕустук атаарар чинчилээххин. Аҕам саастаах Оҕустар, үчүгэйдик харыстаныҥ. Үгүстэр тус кыаххытын, сатабылгытын ситэ туһаммакка сылдьаҕыт, онон үлэҕэ, олоххо сыһыаҥҥытын уларытарга тоҕоостоох кэм. Таптал аһара чуумпу буолбатах, киириилээх-тахсыылаах соҕус.

Игирэлэр

игирэ

Эмискэ үлэ кутулла түһэн, тус олоххо кыра өйдөспөт түгэн үөскээбит. Ону түргэнник быһаарар кыахтааххын, иирсээни дириҥэтэ сатаама. Суоппардар, суолга-иискэ сэрэхтээх буолуҥ. Күннээҕи, нэдиэлэтээҕи, ыйдааҕы ороскуоккутун хонтуруолланыҥ. Өскөтүн, сотору кэминэн сыаналаах мал-сал атыылаһаары санаммыт буоллаххына, харчыгын харыстыаххын наада. Уларыйыыттан куттаныма, бэйэҕэр эрэллээх буол.

Араак

араак

Наһаа үчүгэй уоскулаҥ күннэр үүммүттэр. Эрдэттэн үлэҕин-хамнаскын, олоххун-дьаһаххын былааннаммыт буолаҥҥын, күчүмэҕэй түгэн үөскүүр чинчитэ суох. Тулалыыр дьоҥҥун кытта сыһыаныҥ өссө тупсубукка дылы буолбут. Олоххор дууһаҥ сытар дьарыга баар буоллаҕына, өссө улаханнык дуоһуйуоҥ. Уоппускаҕар, сынньалаҥ күннэргэр доҕотторгун, аймахтаргын кытта бириэмэни атааран үөрүүҥ үксүө.

Хахай

хахай

Сэрэйэн көрөр дьоҕургун эрэн. Ким эйиэхэ дууһатын ууран туран, ыраастык сыһыаннаһарын сэрэйэн билиэҥ. Сулумахтар, харса суох буоларгыт наада. Туохтан да куттаммакка иннигит хоту баран истэххитинэ, тус олоххутугар хамсааһын тахсыан сөп. Туруоруммут сыалгын ситиһэргэ туруулас, күүскэ үлэлээ. Оттон ыаллар биир уопсай дьыаланы тэринэн үлэлээтэхтэринэ, сыһыаннара өссө биир саҥа үктэлгэ тахсар кыахтаах.

Кыыс

кыыс

Бэйэҕэ эрэлгин ханнык да түгэҥҥэ сүтэримэ. Үлэҕэр туох эрэ сатамматаҕына, сыыһа-халты туттуу буоллаҕына, ыһыктынан кэбиһэр сатаммат. Саҥа ньыманы тобулуохха наада. Нэдиэлэ бүтүүтэ наадалаах биир киһини кытта көрсүһүү буолуоҕа. Кини этиитэ-тыыныыта хараххын “арыйарга” көмөлөһүөҕэ. Үпкүн-харчыгын мээнэ бараама, кэлин биир дьыалаҕа харчы олус наада буолуоҕа. Эрэммэт дьоҥҥун кытта элбэхтик алтыһыма.

Ыйааһын

ыйааьын

Нэдиэлэ ыарахан соҕустук саҕаланыаҕа. Кэллиэгэлэриҥ үтэн-анньан көрүөхтэрэ. Үлэ элбэх буолуоҕа, онон күүскүн-уоххун мунньуна сылдьарыҥ наада. Тиэхиньикэни кытта үлэҕэ сэрэхтээх буол. Тус олох туһунан эттэххэ, улахан кыһалҕа суох. Ханнык да түгэҥҥэ саамай тапталлаах киһиҥ сүбэ-ама, өйөбүл буолуоҕа. Кини тапталыгар уйдаран, күннээҕи кыһалҕаҕын умнуоҥ. Ыаллар кэккэлэрэ кэҥиир чинчилээх. Оттон эдэрдэр ыал буоларга бигэтик туруммуттар.

Скорпион

скорпион

Эн көхтөөххүн уонна үлэҕэ, үөрэххэ баҕалааххын. Өскөтүн, салгыы маннык тиэмпэлээх баран истэххинэ, элбэҕи ситиһиэххин сөп. Саҥа дуоһунаска тахсар кыахтааххын. Салалтаҕыттан элбэхтик хайҕаныаҥ, санааҥ күүскэ көтөҕүллүө. Харчы уурунарга саамай табыгастаах күннэр. Ороскуотуҥ биллэ кыччаабыт, уһуну-киэҥи толкуйдуур буолбуккун. Ордук эр дьон эттэрин-хааннарын көхтөөхтүк эрчийэллэр. Төрөппүттэр оҕолорун кытта сыһыаннара олус истиҥ уонна бигэ.

Охчут

охчут

Таптал иэйиитигэр ылларан, халлааҥҥа көтүөх курдуккун. Хаһааҥҥытааҕар да күүһүҥ-уоҕуҥ, ис кыаҕыҥ улаатан сылдьар. Онон сатабылгын толору туһанаргар кыах бөҕөтө баар. Кытаатан ситиһиилээх күннэри таба туһан, тус кыаххар эрэн. Бэйэ дьыалатын тэринээччилэр, ордук дьүккүөрдээх буолуоххутун наада. Оскуола үөрэнээччилэрэ уонна устудьуоннар үөрэххэ ситиһиилэрэ элбэх. Сотору кэминэн эһиги дьиэ кэргэҥҥэ үчүгэй сонун кэлиэҕэ. Онон үөрүүлээх сонуну истэргэ бэлэм сылдьыҥ.

Чубуку

чубуку

Дьиҥэр, ааспыт сыл түмүгэр сөпкө быһаарыммыккын. Онон олоххун уларыта-тэлэритэ тутарга баҕа баһаам. Сулумахтар, тус олоххутун оҥостуоххутун наада. Кэннигин эргиллэн көрбөккө, инниҥ хоту баран ис. Доҕотторуҥ итэҕэллэрин түһэн биэримэ, кимниин да иирсимэ. Кыра мөккүөр үөскүүр да түгэнигэр тулуурдаах буолар ордук. Төрөппүттэр иллэҥ бириэмэлэрин оҕолорун кытта бииргэ атаараллар. Уопсайынан, өрөбүллэри дьиэ кэргэни кытта атаарар хаһааҥҥытааҕар да күндү буолуоҕа.

Күрүлгэн

курулгэн

Олоххор олус суолталаах уонна интэриэһинэй көрсүһүү күүтэр. Бииртэн биир чаҕылхай, сэргэх дьон арыаллыахтара. Арамаантыкалыы көрсүһүүлэр өйгүн уонна сүрэххин сүүйүөхтэрэ. Бу нэдиэлэҕэ сүрүн кыһалҕаҥ, сэрэҕэ суоххуттан доруобуйаҕын алларытыаххын сөп. Онон олус ыксаабакка, ыгылыйбакка сырыт. Түүлүҥ туолар кыахтаах, онон түүлгэр болҕомтолоох буол. Өрөбүллэргэ дьиэҕэр мал-сал, наадалаах тэрил, бэйэҕэр таҥас-сап атыылаһан, настарыанньаҥ көтөҕүллүө.

Балыктар

балыктар

Хармааныҥ халыҥыыр чинчилээх. Онон баҕалаах малгын атыылаһыаҥ. Тулалыыр дьонуҥ эн тускар наһаа кыһаллаллар. Кыһалҕа үөскээтэҕинэ, наһаа ньиэрбинэйдээмэ, кыйаханыма. Бииргэ үлэлиир дьоҥҥун, доҕотторгун харыстаа. Саҥа көрбүт киинэҥ, аахпыт кинигэҥ элбэҕи өйдөтүөҕэ. Дьоҥҥо сыһыаныҥ биллэ уларыйыаҕа. Нэдиэлэ сүрүн ситиһиитэ – ааспыт сылга саҕалаабыт дьыалаҥ силигин ситэн, үөрүүнү аҕалыыта. Эдэрдэр таптал кутаатыгар оройдорунан түспүттэр.