“Таҥара сэрэҕи таптыыр” диэн бэргэн этии баар. Төһө даҕаны дьаҥы-дьаһаҕы, өлүүнү-сүтүүнү түүйэн биттэнэр аньыы буоллар, инникитин саныыр киһи эрдэттэн дьаһаммыта ордук. Аан дойдуну биир гына бүрүүкээбит хоруона хамсыга туруоҕуттан олохпут укулаата тосту уларыйда. Онон страховкалыыр хампаанньалар коронавирус импиэксийэтиттэн олохпутун, доруобуйабытын эмиэ страховкалыыр буолбуттара. Исписэлиистэр: “Сэрэйдэххэ да, бу хамсыктан икки атахтаах үксэ ыалдьыа, ким эрэ онтон өрүттүө, оттон ыйааҕа кэлбит киһи ол дойдуга аттаныа, кэлэктиибинэн иммунитет ыллахпытына биирдэ, дьаҥы чэпчэкитик аһарыахпыт”, – диэн эмиэ этэллэр. Онон биир өлүүгэ сылдьар дьон, эрдэттэн дьаһанан, страховкламмыппыт ордук курдук. Бүгүн биһиги страховка бородууксуйатын туһунан ырытыһан көрүөхпүт. Кимиэхэ да соҥнообокко туран. “Хас биирдии киһи түмүгү бэйэтэ оҥостор” диэн санааттан.
Билигин официальнай ыстатыыстыка этэринэн, 4 мөлүйүөнтэн тахса киһи бу ыарахан ыарыыга хаптаран сылдьар. Официальнайа суох дааннайынан, сорохтор этэллэринэн, бу сыыппара уон төгүл элбэх буолуон сөп. Инньэ гынан үгүспүт страховкаланар туһунан толкуйдуур. Биһиги страховка өҥөтүн соҥнуур хампаанньалары сиһилии үөрэтэн көрдүбүт.
Страховка туохха нааданый?
Быраастар бэйэлэрэ да этэллэринэн, ыарыһах 80 бырыһыана бу ыарыыга сутуллубутун бэйэтэ да билбэккэ хаалар. Тоҕо диэтэххэ, кинилэр иммунитеттара бөҕө буолан, туох да сибикитэ суох аһарынар. Оттон сорох дьон кыра тумуу курдук аһараллар. Оттон дьарҕа ыарыылаахтар, аҕа саастаахтар ордук эрэйдэнэллэр.
Дьиҥэр, коронавирус страховката диэн, хайа да доруобуйаны уонна олоҕу страховкалыыр полис буолар. Онон ити полис көмөтүнэн, вируска хаптардахха эбэтэр суорума суолланнахха (ону нэһилиэстибэ быһыытынан оҕолоргор, кэргэҥҥэр, чугас киһигэр тиксэрэллэр), харчынан кэмпэнсээссийэ ылар кыахтанаҕын. Страховка тэрилтэтэ эрэ элбэх. Хас биирдии тэрилтэ барыта тус-туһунан усулуобуйалаах. Чэпчэки сыаналаах, түргэнник оҥоһуллар страховка бородууксуйатын интэриниэтинэн да оҥорторон ылыахха сөп. Ону ааһан, арыый уустук, араас усулуобуйаны учуоттуур, сыаналаах страховка эмиэ баар. Холобур, “Альфастрахование” страховка хампаанньата 2 тыһ. солк. саҕалаан страховка полиһын атыылыыр. 2 тыһ. солк. полиһынан 20 тыһ. солк. хоромньуну төлөттөрүөххэ сөп. Оттон өлөр-сүтэр түгэҥҥэ 1 мөл. солк. төлүүр (5 тыһ. – 50, 10 тыһ. – 100 тыһ. солк.).
Хоруона хамсыгыттан страховканы “Росгосстрах”, “СОГАЗ”, “Ренессанс-Страхование”, “Сбер-Страхование”, “Ингосстрах-Жизнь” уо.д.а. страховкалыыр хампаанньалар оҥороллор. Кинилэр официальнай саайтарыгар, итии лииньийэҕэ эрийэн, ким баҕарар сиһилии билиэн сөп.
Страховка түгэнэ
Билигин бу импиэксийэни быһаарарга оҥорор тургутуктара мэлдьи чуолкай, чопчу буолбат. Дойду доруобуйаҕа харыстабылын ыстааты таһынан сүрүннүүр пульмонолога Сергей Авдеев “тургутук (ПЦР уонна ИФА) сыыһа көрдөрүүтэ 30 бырыһыаҥҥа тиийэр”диэн этэн турар. Ол иһин, импиэксийэ баарын билээри, тыҥаны КТга түһэрэллэр. Онтубут да унньуктаах уһун уочарат буолар. Онон чопчу диагноһы туруорар эмиэ судургута суох.
Оттон үгүс страховкалыыр хампаанньалар “положительнай” анаалыс түмүгүнэн страховка түгэнин оҥороллор. Оттон эһиги анаалыскыт “отрицательнай”, ол эрээри ыарыы сибикитэ үкчү коронавируска майгынныыр, КТ “тыҥаҕыт сиэтиллибит” диэн көрдөрөрүн да үрдүнэн, анаалыс бигэргэппэтэҕиттэн сылтаан “страховкаламмат” диэн, батынан кэбиһиэхтэрин сөп. Билигин балай эмэ ахсааннаах страховкалыыр хампаанньа коронавирустан страховкалыыр буолан турар. Үксүлэрэ уруккуттан баар страховкалыыр бырагыраамаларын уларытан, онно эбиилэри киллэрбиттэр. Оттон сорохтор туспа, саҥа страховка бырагырааматын таҥмыттар. Биһиэхэ “Альфастрахование” уонна “Ингострах” курдук бөдөҥ тэрилтэлэр арыый киэҥ бырагырааманан дьону страховкалыыллар. Бу бородуукталары онлайн да нөҥүө атыылаһан ылыаххытын син. Страховка болдьоҕо эмиэ тус-туһунан буолар. Сүрүннээн, икки ыйтан сыл аҥаарыгар тиийэ болдьохтоох. Оттон “Альфастрахование” биир сылга страховкалыыр. Хайа баҕарар страховка сааһынан эмиэ хааччахтанар. Билигин, сүрүннээн, 3 саастарыттан 60 саастарыгар диэри дьону страховкалыыллар. Оттон “Альфастрахование” “Коронавирус.НЕТ” диэн бырагырааматыгар 7 саастарыттан 70-нарыгар тиийэ страховкалыр.
Эридьиэһэ элбэх
Страховкалыыр хампаанньалар сүрүн интэриэстэрэ – страховка түгэнин төһө кыалларынан аччатыы. Ол эбэтэр, кинилэр төһө да аһаҕастык билиммэтэллэр, аҥаардастыы байар, алдьархайтан ас таһаарар сыаллаахтара саарбахтаммат. Барыта ырыынак сокуонунан салаллар. Элбэҕи атыылыыллар уонна аҕыйаҕы төнүннэрэллэр. Ол иһин, ханнык баҕарар страховканы оҥорторуох иннинэ, дуогабары ымпыгар-чымпыгар тиийэ ааҕан, усулуобуйаны билсэр ордук. Бу чааһыгар “Ингосстрах-Жизнь” дуогабарыгар син сиһилии сурулла сылдьар. Кинилэр дуогабардарыгар ыйылларынан, инбэлииттэри, учуокка турар ыарыһахтары (наркология, психдиспансер, КВД, сэллик, СПИД, ВИЧ ыарыһахтары), стационарга, тастан эмтэнэ сылдьар дьону, наркоманнары, токсикоманнары, дуогабар түһэрсэр кэмҥэ бүлүтүөҥҥэ олорор, кэнники 3 сылга араас ыарыыттан эмтэнэн тахсыбыт (ол испииһэккэ искэн, гепатит, сүрэх-тымыр, ис-үөс, ньиэрбэ ыарыылаахтар эҥин киирсибиттэр), кэнники биир ыйга тас дойдуга сылдьыбыт эбэтэр хаайыыга олорор дьону страховкалыыртан батыналлар. Ону албыннаан страховкаланнахха даҕаны, төлүүллэрин саҕана ити дуогабар усулуобуйатын кэспиккин биллэхтэринэ, тааҕы-таах аккаастанар кыахтаахтар. Оттон “Альфострахование” хампааньа итинник улахан хааччаҕа суох эбит. Маны таһынан кинилэр ыарыһаҕы кытары хантаактаспыт дьону эмиэ страховкалыыллар. Онон бу тэрилтэҕэ усулуобуйа, омос көрдөххө, үчүгэй соҕус. Ол эрээри биир улахан ноолоох. Ону менеджердэртэн эмиэ “Стопкоронавирус” бырагыраамаҕа страховка түгэнэ хаһааҥҥыттан киирэрэ чопчу ыйыллар. Онно страховкаламмыт киһи ыалдьан өллөҕүнэ, бүлүтүөҥҥэ бардаҕына, балыыһаҕа сытан эмтэннэҕинэ диэн пууннартан ураты, биир саамай сүрүн пуун баар. Ыарыынан мэдиссиинэ норуоттар икки ардыларынааҕы ыарыыларын классификациятыгар (МКБ-10) “Болезни органов дыхания” диэҥҥэ сөп түбэһэр эрэ диагноз ааҕыллар диэн. Онтубут ити классификацияҕа J00-J99 диэҥҥэ сөп түбэһэр буолуохтаах. Онно саҥа коронавирус импиэксийэтэ киллэриллэн турар. Оттон ВОЗ (Аан дойдутааҕы доруобуйа харыстабылын тэрилтэтэ) уонна Арассыыйа Доруобуйаҕа харыстабылын министиэристибэтин мэктиэтинэн, коронавирустаабыт киһиэхэ U диэн бөлөҕү аныыллар. Бастаан утаа эһиги ыалдьан балыыһаҕа киирэр түгэҥҥитигэр J классификациятынан барыллаан диагноһы туруораллар, онно “страховка түгэнэ тосхойдо” дии санаан, страховкаҕытын төлөтө тиийэргэ бэлэм буолаҕыт. Ол эрээри төһө да “положительнай” тургутуктаах үтүөрэн тахсар түгэҥҥитигэр, выпискаҕытыгар U диэни туруораллар. ВОЗ уонна Минздрав КОВИД-19 ыарыыны лабаратыарыйа бигэргэппит буоллаҕына, МКБга диэн классификацияны туруоруҥ диир, оттон лабаратыарыйа бигэргэппэтэх, ол эрээри ыарыы сибикитэ КОВИДка майгынныыр буоллаҕына U07.2 (ону КТнан эҥин быһаараллар) диэни туруорар. Ол эбэтэр, страховка J00-J99 диэни эрэ билинэр, U07.1- U07.2 диэҥҥэ олох кыһаммат. Оттон “Альфастрахвание” быраас биэрбит выписката суох страховка түгэнин аахпат, маны таһынан төһө да бүлүтүөн баарын үрдүнэн, онно диагноз, ыарыы биричиинэтэ уонна чинчийии түмүгэ суох буоллаҕына, эмиэ страховканы төлөөбөт. Ол эбэтэр, эһиги харчы ирдэһэн страховка хампаанньатыгар тиийэн төһө да “положительнай” анаалыһы көрдөрдөххүтүнэ, быраас чопчу МКБ мэктиэтинэн диагноһы туруорбатах буоллаҕына, хайдах баҕарар аккаастыыр бырааптаахтар. Онон страховка усулуобуйатын сиһилии үөрэтэн көрөргүтүгр сүбэлиибит. Биһиги страховка хампаанньатыгар ити кодтары сураһан менеджердэртэн ыйыталаһа сатаатыбыт. Онуоха бигэргэтэрин бигэргэттилэр да, мэлдьи буоларын курдук, ону ырааҕынан аралдьытан быһаара сатаатылар. “Ингосстрах” менеджерэ төлөпүөнүнэн “биһиэхэ U07.1- U07.2 квалификация киирбитэ” диэтэ, ол эрээри ону страховкаланаргытыгар чопчу бэрэбиэркэлииргит ордук.
Түмүк оннугар
Арассыыйаҕа страховкалыыр хампаанньа эрэ балай эмэ. Оннооҕор биһиги Дьокуускайбытыгар аҕыйаҕа суох страховка хампаанньатын офиһа баар. Хоруона хамсыгыттан страховканы оҥорторуох иннинэ, саамай сүрүнэ – сүрэҕэлдьээбэккэ дугабар хас биирдии буукубатыгар тиийэ, ымпыгар-чымпыгар диэри сиһилии үөрэтиэххэ наада. Өйдөммөт боппуруостары тута менеджергэ быһаартарар ордук. Омос көрдөххө, страховка сыаната бас баттах барбыт буолбатах. Сыаната чэпчэки буолан, элбэх киһи страховкаланар. Оттон төлөтөр саҕана, страховка түгэнэ тосхойбутун дакаастыырга үгүс сыра-сылба баранара саарбахтаммат. Харчыны эккирэтиһии хаһан баҕарар сылаалаах буолара өйдөнөр. Биир бэйэм билэр киһим 5 тыһ. солк. страховка оҥорторон баран 50 тыһ. солк. ылбыта. Ону даҕаны улаханнык эккирэтиһэн туран. Ол да буоллар “таҥара сэрэҕи таптыырынан” сибээстээн, страховканы талыах иннинэ сэрэхэдийэн, сиһилии билсэн баран оҥорторбуккут ордук. Доруобай буолуҥ, ыалдьымаҥ-сүтүмэҥ, бэйэҕитин уонна чугас дьоҥҥутун харыстааҥ!
Дмитрий ИВАНОВ.