Мобилизацияламмыт дьоммутугар көмө пууна Дьокуускай куорат Орджоникидзе уул. 10-гар иккис этээс аактабай саалатыгар үлэлиирин туһунан ааспыт нэдиэлэтээҕи хаһыакка суруйан турабыт. Ыксаллаах күн-дьыл тирээн турдаҕына, олорон хаалбакка, күүһү мунньан, сүбэлэһэн, көмө буолар толкуйу тобулбут дьоммут үлэлэрин-хамнастарын, кимнээх, тугунан көмөлөһөллөрүн туһунан билсиэҕиҥ.
Ирина Егоровна Саввина, көмө ыстаабын хос бэрэссэдээтэлэ:
– Дойду бэрэсидьиэнэ В.В. Путин балаҕан ыйын 21 күнүгэр быстах мобилизацияны биллэрэрин кытта, ийэ, эбэ, дьахтар киһи быһыытынан, дьоммутугар тугунан эмэ көмөлөстөрбүт диэн санаа киирбитэ. Онон былырыын ойуур баһаардарыгар доброволецтар ыстааптарыгар үлэлээбит, бэйэм бииргэ үлэлиир дьүөгэм Гульнара Алексееваны кытта “дьоммутугар көмөлөһүөхпүтүн наада” диэн сүбэлэспиппит. Балаҕан ыйын 23 күнүгэр Гражданскай пуорумҥа аһаҕас микрофоҥҥа тахсаммыт “мобилизацияламмыт дьоҥҥо таҥаһынан-сабынан, эминэн-томунан көмөлөһүөххэ” диэн этии киллэрбиппит, дьон сөбүлүү истибиттэрэ, ытыс таһыммыттара. Онтон өрөбүлгэ Н.Д. Бугаев, М.Е. Емельянова, Ольга Григорьева, Айыллаан Винокуров, о.д.а. буолан кэпсэппиппит уонна маннык ыстаап тэриллэрэ наадатын быһаарбыппыт. Бэнидиэнньиктэн, балаҕан ыйын 26 күнүттэн, хайыы үйэ үлэлээн киирэн барбыппыт. Дьон, соц-ситимнэртэн, бэйэ-бэйэлэриттэн истиһэн, хара маҥнайгыттан көхтөөхтүк кэлитэлээн барбыттара. Билигин эдэр дьон үлэлиир, үөрэнэр буолан, үксүн саастаах дьон волонтёрдуур. Ол эрээри устудьуоннар быыс-арыт булан көмөлөһө кэлэллэрин тохтоппоттор.
Былырыын эмиэ уот турбутугар ыстаапка үлэлээбиппит, онно уоттан эмсэҕэлээбит дьоммутугар ахсынньыга диэри көмөлөспүппүт. Бырабыыталыстыба дьиэ-уот тутан, сылааһы, ууну, уоту, суолу оҥорон биэрбит буоллаҕына, биһиги мал-сал, миэбэлгэ, гаас билиитэҕэ тиийэ урбаанньыттар күүстэринэн көмөлөспүппүт. Итинник бары көмөлөөн ахсынньыга диэри үлэлээбиппит. “Лесресурстары” кытта Айыл Дьулурҕа сүүрэн-көтөн, кыһаллан хамнас төлөммүтэ. Дьоммутугар барыларыгар кэриэтэ Ил Дархантан бэлиэ туттарбыппыт.
Балаҕан ыйын 27 күнүгэр, оптуорунньукка, Николай Дмитриевич “индивидуальнай аптечка бэлэмниэххэ” диэбитэ, онон өрөспүүбүлүкэ дьахталларыгар иистэниигэ кыттыһалларыгар ыҥырыы таһаарбыппыт. Ол кэннэ үс түүннээх күн төлөпүөн да төлөпүөн буолла, улуус барыта кыттыста. Улуустан мобилизацияламмыт дьоҥҥо туттаран ыыталлар, манна эмиэ тигэн ыытабыт.
Ол сылдьан “Кэрэ” производственнай тэрилтэ салайааччыта Александра Саввична Колесованы кытта билистим, эмиэ ол күн “Хоту-тент” салайааччыта утуйар мөһөөччүк, коврик, таҥас-сап аҕалла. Оннук өрөбүл күн (алтынньы 2 к.) үһүөн көрсөн кэпсэтэн, иистэнэр сыах тэрийэргэ сананныбыт. Сыах үлэлииригэр анаан А.С. Колесова Сэбиэскэй Аармыйа уулуссаҕа баар тэрилтэтин босхолоон биэрдэ, биллэриини истэн 60-тан тахса иистэнньэҥ кэллэ уонна сарсыарда тоҕустан киэһэ хойукка диэри кыраапыгынан үлэ саҕаланна. Инньэ гынан, билиҥҥитэ 25 утуйар мөһөөччүк, туристыыр ковриктар, олбохтор, аптечкалар тохтоло суох тигиллэ тураллар. Аны бөҕө-таҕа, табыгастаах оҥоһуулаах үрүсээк тигиитин быһаарса сылдьабыт.
Бу сыалга туһанарбытыгар Дзержинскэй уулусса 76-гар Техно-пааркаҕа сып-сырдык, сылаас аактабай сааланы туран биэрдилэр, онно сарсыҥҥыттан (алтынньы 12 к.) иккис сыах үлэтин саҕалыахтаах. Бастаан эмиэ кыраттан саҕалыахпыт, балаклава оннугар “труба” диэн моойго кэтиллэр таҥаһы уонна аптечка тигиэхпит. Бэлэм ис-тас, сылаас таҥаһы, балаклаваны, флис көстүүмү биирдиилээн дьон, ким төһө кыахтааҕынан, аҕала турар. Манна “Ассоциация участников боевых действий” диэн тэрилтэ көмөтө сүҥкэн. Ону кытта былырыыҥҥы ойуур баһаарыгар үлэлээбит ыстаап хасааһыттан бородуукта, мал-сал, утуйар мөһөөччүк мобилизацияламмыт дьоммутугар көмөҕө барда.
Аны Хаҥаласка (Кангаласка) мобилизация пуунугар кэлэр дьоммутугар айан кэмигэр наада буолуо диэн, сотору-сотору “сухой паек” оҥорон ыытабыт. Итинник үлэлиибит. Биллэн турар, бу быһыы-майгы дириҥээн барбакка, оҕолорбут этэҥҥэ эргиллэн кэлэллэрэ буоллар, биһиэхэ, ийэ, эбэ дьоҥҥо, дьол буолуо этэ.
Эмп-томп өттүгэр биһигини кытта “Сахафарм” үлэлэһэр. Кинилэр 1000 кэриҥэ индивидульнай аптечканы оҥорон аҕалбыттара, биирдиилээн тэрилтэлэр, аптекалар даҕаны аҕалаллар. Ол эрээри дьуот, сөлүөҥкэ, антибиотик, противовируснай, бааһы үтүөрдэр губка, жгут бүтэн хаалар түгэннэрэ тахсар. Жгут олох дэписсиит буолла, куоракка олох бүттэ, ону хантан хайдах булар туһунан толкуйдуубут. Дьиҥинэн, дьон тигэр эбит, ол эрээри онно аналлаах былаастык аксессуар суох. Соҕуруу 3Д принтергэ оҥортороллор эбит. Итиннэ өссө да үлэлэһэр былааннаахпыт.
Ааспыт чэппиэргэ (алтынньы 6 к.) АГИП салайааччыта Георгий Михайлов көрөн-истэн, мунньахтаан барбыта. Биһиги туох кыһалҕалаахпытын, мунаарар боппуруостарбытын эппиппит. Ити үөһэ этэн аһарбыт иистэнэр сыахпытыгар сир булбуттара, онон үрдүкү салалтабытыгар, миниистир Анатолий Аскалонович Семёновка улаханнык махтанабыт.
Анна Николаевна Ефимова, фтизиатрия үлэһитэ:
– Мин уоппускам кэмигэр “Саха сирэ эйигин кытта” Саха сириттэн мобилизацияҕа барар дьоҥҥо көмөлөһөр ыстаапка үлэлии сылдьабын, Уус Алдантан төрүттээхпин. Былырыын баһаар кэмигэр бииргэ үлэлээбит, волонтердаабыт Ирина Егоровнабыт ыҥырбыта, бүгүҥҥү күҥҥэ 20-тэн тахса киһи күнүн аайы кэлэн көмөлөһөр. Волонтердарбыт сүнньүнэн саастаах дьон, ол иһин бириэмэни көрөн үлэлиибит: сарсыарда 10.00-тан күнүс 14.00-гэ диэри, 14.00-тэн 16.00-кэ уонна 16.00-тэн киэһэ үлэ бүтүөр диэри. Симиэнэни аттаран туруоран, биир кэмҥэ наһаа элбэх киһи мустубат эбэтэр киһи тиийбэт кыһалҕата үөскээбэт. Таһаҕаспыт түүн тиэллэр буоллаҕына, устудьуоннар кэлэн көмөлөһөллөр, сөмөлүөккэ тиэрдэн биэрэллэр. Биһиги кинилэргэ өйөбүллэрин, көмөлөрүн иһин махтанабыт.
Маны таһынан сорох тэрилтэлэр бириэмэлэрин аттаран кэлэн көмөлөһөллөр, холобур, “статистикалар” 10.00-12.00, 17.00-19.00-ҕэ диэри дьуһуурустубалыыллар, докумуон толоруутугар олус көмөлөөхтөр. Үлэлээх дьон, киэһэ үлэ кэннэ көмөлөһөллөр, онон киэһэ өттүгэр саастаах дьоммутун босхолуу сатыыбыт. Өрөбүлгэ ыччат кэлэр. Онон нэдиэлэни быһа үлэлээбит дьоммутун өрөбүллэргэ сынньатабыт. Үлэ симиэнэтэ нэдиэлэ аайы уларыйар.
Ону тэҥэ “Фонд соцстрахования” диэн тэрилтэ (салайааччы Марина Евгеньевна Герман), 1-кы №-дээх поликлиника (кылаабынай быраас Алевтина Васильевна Эверстова) улаханнык күүс-көмө буоллулар. Сыахпытыгар таҥас тигиитигэр туттуохтаах матырыйаалбытын атыыластылар.
Бэҕэһээҥҥи дааннайынан 100 киһи кэлэн үлэлээн-хамсаан барда, олор истэригэр Фтизиатрия, ХИФУ, АГАТУ, Дьокуускай куорат лиигэтин дьахталлара, СӨ норуоттарын аудио-визуальнай нэһилиэстибэтин киинэ, “Якутдорстрой”, сибээс колледжа, медколледж, СӨ Атыы-эргиэн палаатата, “Золотник”, “Охотный двор” маҕаһыыннар, “Кэскил” оҕо уһуйаана, “СахаВА” түмсүү, Дьокуускайдааҕы бэтэрээннэр сэбиэттэрэ, куорат 2-с №-дээх балыыһата, 3-с №-дээх поликлиниката, Тутуу министиэристибэтэ уо.д.а. бааллар.
Кэлэн үлэлээн барбыт дьоҥҥо, ыччакка көмөлөрүн иһин махталбытын биллэрэбит. Өссө да маннык түгэҥҥэ көмөлөһө туруҥ диэн ыҥырабыт. Ыстаап аатыттан барыгытыгар тус олоххутугар дьолу, доруобуйаны, баҕарабыт. Бу быыһык кэмҥэ бары биир киһи курдук сомоҕолоһуоххайыҥ, күүспүтүн түмэн үлэлиэххэйиҥ.
Ганя Гаврильев, АГАТУ магистратуратын 1-кы кууруһун устудьуона:
– Биһиги “Мы вместе” хамсааһыҥҥа ис сүрэхтэн баҕа өттүнэн көмөлөһө кэлбиппит. Маннык ыарахан күн-дьыл тирээн турдаҕына, хас биирдии киһи эппиэтинэстээх буолуохтааҕын өйдүүбүт. Биһиги гуманитарнай көмөнү хомуйууга ыарахан малы таһыыга сылдьабыт. Туспа бакыаттарга, дьааһыктарга уган, массыынаҕа тиэйэн, аэропорка илдьэн биэрэбит.
Үөрэхпититтэн, хайдах табылларынан көҥүллэтэн эҥин, күн аайы элбэх, арыт аҕыйах буолан, кэлэн көмөлөһөбүт. Бары университет иһинэн “Волонтеры Победы” тэрээһиҥҥэ сылдьар буоламмыт, онтон ыспыраапка биэрэллэр.
Дьулурҕа Айыл Мааттыс уола, “Саха сирэ эйигин кытта” (“Якутия с тобой”) Саха сириттэн мобилизацияламмыттарга көмө уопсастыбаннай хамсааһын бэрэссэдээтэлэ:
– Биһиги уопсастыбаннай хамсааһыммыт бырабыыталыстыбаны кытта кыттыһан, көмөлөөн үлэлиибит. Бүгүҥҥү күн туругунан, хомуллубут көмөнү Улан-Удэҕа, Хабаровскайга сөмөлүөтүнэн тиэртибит, бу күннэргэ Еврей АУо-гар ыытыахтаахпыт. Ханна төһө барыахтааҕын барытын бырабыыталыстыбаны кытта сүбэлэһэн, ааҕан-суоттаан ыытабыт. Быстах мобилизация олус соһуччу ыҥырыллыбыта, онон соччо бэлэмэ суох айаннаабыт бастакы барааччыларбытыгар таһаҕаспыт түргэнник тиийэ охсорун курдук дьаһанабыт.
Гуманитарнай өҥөҕө туох киириэхтээҕин сүрүннүүр испииһэккэ таҥас-сап, эмп-томп киирэрэ. Ону эбии чопчулаан, саҥардан биэрэр курдук үлэлии сылдьабыт, урут сэриигэ сылдьыбыт уопуттаах дьон сүбэлэрин истэбит, табыгастаах гына оҥорорго кыһаллабыт. Көннөрүллүөхтээх баар буоллаҕына, көннөрөбүт, ситэрэбит. Холобур, аптечкаҕа ханнык эмтэр булгуччу киириэхтээхтэрин, нэһилиэнньэттэн ону эрэ хомуйар курдук. Таҥаска, тэрилгэ эмиэ итини тутуһуохтаахпыт. Эмп-томп өттүнэн “Сахафарм” улаханнык көмөлөһөр, наадалааҕынан хааччыйар.
Көмө ыстаабыгар хайыы үйэ улуустар кыттыстылар. Ол курдук, үөһээ бүлүүлэр, муомалар, аммалар, алданнар, уус-алданнар, чурапчылар, о.д.а. улуустар хомуйбут көмөлөрүн аҕалан туттардылар. Бу билигин эмиэ волонтёр оҕолору кытта сөмөлүөккэ таһаҕас киллэрэ сылдьабыт, биир чааһынан кэлиэхтээх.
Бырабыыталыстыба таһымыгар “Оперативный штаб по обеспечению и оснащению снаряжением участников СВО на территориях Украины, Донецкой, Луганской НР” тэриллэн эрэр, онно биһиги ыкса үлэлэһэ сылдьабыт.
Төһө да ыксаллаах быһыы-майгы тирээтэр, быстах мобилизация биллэрилиннэр, үрдүбүтүгэр ыраас күннээх олоххо эрэлбитин сүтэрбэппит. Ол эрээри билигин туох кыах баарынан бэйэ-бэйэҕэ көмөлөсүһүөхтээхпит, ыҥырыллан барбыт эр дьоммутугар, оҕолорбутугар, убайдарбытыгар-бырааттарбытыгар өйөбүл, күүс буолуохтаахпыт. Ыалдьыбакка-туттубакка, этэҥҥэ дойдуларыгар, дьонноругар эргиллэн кэлэллэригэр кыһаныахтаахпыт, үрдүкү айыыларбытыттан оннук көрдөһүөхтээхпит.
Түмүккэ бу тэрээһиҥҥэ кыттыспыт устудьуоннарга, биэнсийэлээхтэргэ, тэрилтэ үлэһиттэригэр, уопсастыбанньыктарга истиҥ махталбын тиэрдэбин.