От ыйын 11 күнүгэр Литваҕа Вильнюс куоракка НАТО уочараттаах саммитын бастакы күнүн мунньаҕа буолан ааста. Украина бэрэсидьиэнэ В.Зеленскэй бу мунньах быдан инниттэн “НАТО-ҕа ылыҥ” диэн муҥун ытаабыта.
***
Украина сэриилэрэ бу саммиты улахан кыайыылаах кимэн киириини тэрийэн, Арассыыйа сэриилэрин үлтүрүтэн, “улахан бэлэхтээх” көрсүөхтээх этилэр. Ол эрээри арҕаалар, төһө да араас тааҥка, тиэхиньикэ, ыраах ытар “storm shadow” курдук аракыата биэрдэллэр, кимэн киириилэрэ сатаммата. Икки ый кэриҥэ биир сиргэ тэпсэҥнээтилэр, тугу да кыайбатылар-хоппотулар. Төттөрүтүн, Арассыыйа сэриилэрэ күүһүрэн, оборуоналарын сөпкө тэринэн, кимэн киириини хампы оҕустулар. Билигин сорох сиринэн утары кимэн киирэ сылдьаллар.
Арҕаа дойдулар Украинаны сэрии сэбинэн хадаҕалаабыт “аатырдар” тиэхиньикэлэрэ Арассыыйаны хотууга быһаарыылаах оруолу оонньообото. Онон арҕаалар уоска бэрдэрэн, аһара баран, бобуулаах, кэссиэтэлээх буомбалары, өссө ыраах ытар аракыатаны, Эмиэрикэ F-16 cөмөлүөттэрин биэриэх буолан “көөчүктүүллэр”.
Зеленскэй Вильнюска кэлиитин көрсө, НАТО генсегэ Столтенберг: “Блок бары чилиэннэрэ сөбүлэстэхтэринэ уонна бэриллибит усулуобуйаны толордоҕуна, Украина НАТО-ҕа ыҥырыыны тутуо”, – диэбит. Ол аата, Зеленскэй бу да сырыыга кураанах төннүө диэн эрдэттэн сэрэппит.
***
Украинаны НАТО-ҕа ылабыт диэн чуолкай күннээх-сыллаах мэктиэ биэрэртэн арҕаа дойдулар туттуналлар. Арассыыйа туох куттал үөскүүрүн билэ олорон, көмүскэнэн, уруттуур дьайыылары ылыа диэн дьиксинэллэр.
Ол иһин “Украинаны НАТО-ҕа территориятыгар байыаннай иирсээн суох буоллаҕына ылыахпытын сөп” дииллэр. Оттон Арассыыйа байыаннай дьайыы сүрүн сыалын ситэ илигинэ тохтообото биллэр. Оччотугар арҕаа дойдулар Украинаҕа “Арассыыйаны хоттоххуна эрэ, ылар кыахтаахпыт” диэн өйдөбүлү биэрэр буолан тахсаллар. Ити – Эмиэрикэҕэ да, арҕаа дойдуларга барыларыгар да төрүт кыайтарбат сорук. Тоҕото өйдөнөр, ядернай сэрии сэптээх дойдуну тыытыы Аан дойду үһүс сэриитигэр тиэрдиэн сөп. Биир Украина дуу, Зеленскэй туһуттан дуу аан дойдуга ядернай сэриини тоҕо тардар санаалара суоҕа чахчы.
Оттон НАТО дойдуларын санаалара араас. Холобур, Польша Украинаҕа байыаннай дьайыылар тохтоотохторуна, НАТО эйэни олохтуур күүстэри (миротворецтары) киллэриэхтээх диэн ааҕар. Ити күүс Польша аармыйата буолуохтаах диэн былаанныыллара чахчы. Кинилэр Арҕаа Украинаны Польшаҕа холбоон, “муораттан муораҕа тиийэр Речь Посполитая” диэн былыргы импиэрийэ тэрийэн испит судаарыстыбаларын тилиннэриэхтэрин сөп.
Германия канцлера Шольц “сэрии бара турдаҕына, Украина НАТО-ҕа киирэрэ кыаллыбат, чилиэнинэн ылыы сүрүн усулуобуйатын быһыытынан кыраныысса боппуруоһугар иирсээн суох буолуохтаах”, – диир.
Онон бу саммит Украинаҕа туох да улахан быһаарыыта суох түмүктэнэн эрэр.
Бэй. кэр.